Umumiy tilshunoslik

Appoloniy  Diskol   

(e.  II  asri  1-yarmi)  –yunon  tili  sintaksisi  bo‘yicha  

«Sintaksis haqida» asarini yozgan.  

 

O‘RTA ASR  RIM  TILSHUNOSLIGI

 

Rim  tilshunosligi  yunonlar  erishgan    barcha  yutuqlarni    tahrir  qilish  va 

tartibga  keltirish  bilan  shug‘ullandi.  Rim  grammatiklaridan      Mark  Terentiy 

Varron,  Donata,  Prissianlar  lotin  tilini  o‘rganishdi  va  grammatikasini  yaratishdi. 

O‘rta asrlarda got, arman, irland, qadimgi ingliz va slavyan tillarining yozuv tizimi 

paydo  bo‘lgan  va  lotin  tili  o‘lik  tilga  aylanib  bo‘lgan  bo‘lsa-da,  lotin 

grammatikasining  barcha  tillar  uchun  umumiy  hisoblanib,  qoidalari  va 

tushunchalari  yangi  tillar  grammatikasiga  ko‘chirilar  edi.  Natijada,    boshqa 

tillarning  o‘ziga  xosligi  yo‘qolib,  lotin  tilidagi  atamalar    barcha  tillarning  

grammatikalari  tarkibiga    kirib  ketdi.  Atamalarning  asosiy  qismining  lotin  yoki 

grek tilidaligining  asosiy sababi ham shunda.  

Antik davr tilshunoslarining  nomlar to‘g‘risidagi munozaralari o‘rta asrlarda 

ham davom ettirilib, ular falsafiy realizm  va nominalizm ta’limotlari nomini oldi. 

Rim  tilshunosligida  ruhoniy  yepiskop  Anselm  (1033-1109)  boshchiligidagi 

realistlar  faqat  umumiy  tushunchalar    mavjud,  Rossellin  (1050-1110)  real 

buyumlar  ularning  soyasi  deb  hisoblashar,  yetakchiligidagi  nominalistlar  esa 

aksincha borliqda konkret buyumlar mavjud, insonlar faqat o‘z tasavvurlaridagina 

ushbu  xususiyatlarni  umumlashtiradilar,  der    edilar.  Per  Abelyar  (1079-1142) 

boshchiligidagi    konseptualistlar    mo‘tadil  nominalistlar  deb  atalib,  umumiy 

---

tushunchalar  alohida  mavjud    bo‘lmaydi,  ular  real  mavjud  narsa-predmetlar 

xususiyatlarini    aks  ettirish  orqali  hosil  qilinadi,  degan  haqiqatga  mos  g‘oyani 

ilgari surganlar.