Umumiy psixologiya”

Tasavvur turlari: Ko’rish, eshitish, ta’m bilish, teri sezgisi va harakat (kinestezik) tasavvurlar mavjud deb hisoblaydilar.

Insonda ko’rish tasavvuri birmuncha aniq ifoda etilgan. Ko’rish tasavvurida buyum sifatlari rangi, shakli, relefi umumiy tarzda aks etadi. Ba’zan buyumning qandaydir bir tomoni aniq ko’rinib, boshqa tomonlari yo butunlay ko’rinmaydi, yoki esa juda kam aks etadi. Ko’rish tasavvurida odatda, buyumlarning tashqi ko’rinishi juda yaxshi ifodalanadi. Ko’rish tasavvurlari ko’pincha aniq, rangdor bo’ladi, kam hollardagina garchi aniq bo’lsalar-da xiraroq bo’ladilar.

Ta’lim protsessida ko’rish tasavvuri katta ahamiyatga ega bo’ladi. O’qish va yozishga o’rganish harflarning yozilishini aniq tasavvur etishni talab qiladi. Bu haqida o’quvchi to’la tasavvurga ega bo’lmasa to’g’ri yozolmaydi. Shu sababli bolalarni o’qish va yozishga faqat namunalar orqali o’rgatiladi, ana shu namunalarni to’liq o’zlashtirganlaridan so’nggina esa namunaga qarab emas, tasavvurlari asosida yozishga o’tadilar.

Tasavvurlarga asoslanib rasm ishlashda ko’rish tasavvurning roli kattadir. Tasvirlangan narsalardagi ko’rish tasavvurining sifati va rasm solishdagi izchillik tasavvurlari suratning to’g’ri va sifatli chiqishini ta’minlaydi.

Hamma kishilarda odatda tasavvurlarning barcha turlari mavjud bo’ladi lekin shunday kishilar bo’ladiki, ularda tasavvurning birir turi bir qadar ko’proq taraqqiy etgan bo’ladi. Rassomlarda ko’ruv tasavvuri, musiqachilarda esa eshituv tasavvuri ko’proq taraqqiy etgan bo’ladi. Inson faoliyatining murakkab turlarida tasavvurning barcha turlari ishtirok etishi mumkin.
Takrorlash va muhokama qilish uchun savollar:

1. 
   Diqqat nima?.
   
2. 
   Sezgi nima?
   
3. 
   Xayol nima?
   
4. 
   Idrok nima?
   
5. 
   Sodda jarayonlarni sanang.