Umumiy psixologiya kafedrasi eksperimental psixologiya

 
22-mavzu.Irodani buzilishi. Irodasizlik xulk-atvori 
Reja: 
 
1.  Ixtiyoriy diqqatning buzilishi.  
2.  Ixtiyoriy xotiraning buzilishi.  
3.  Maksadli faoliyatni yo’nalganligini buzilishi (Luriya A.R.).  
4.  Ixtiyoriy xatti-xarakatlarning buzilishi. 
 
 
Tayanch tushunchalar: Irodaviy xarakatlar, Ichki to`siqlar, Tashqi to`siqlar, Iroda o`zaro bog`liq ikkita 
vazifaning, Irodaning asosiy xususiyatlari,Irodaviy akt 
 
Ixtiyoriy  diqqat  – bu  ob’ektda  faoliyat  talablariga  ko‘ra  yo‘naltirilgan,  ongli  boshqariladigan 
jamlanganlik. 
Ixtiyorsiz  diqqat  maqsad  qo‘yish  va  iroda  qatnashuvi  bilan  bog‘liq  emas, ixtiyoriy  diqqat  uchun 
esa  iroda  boshqaruvi  va  maqsadning  mavjud  bo‘lishi  shart. Odatda,   ixtiyorsiz  diqqatning  Yuzaga 
kelishida  jismoniy,  psixofizik  va  ruhiy  sabablarning  yaxlit  to‘plami  bilan  ish  ko‘rishga  to‘g‘ri 
keladi. Ular bir-biri bilan o‘zaro bog‘langan bo‘lsada, shartli ravishda quyidagi to‘rt darajaga bo‘lish 
mumkin. 
Sabablarning 
birinchi 
guruhi tashqi 
qo‘zg‘atuvchi xususiyati 
bilan, 
avvalambor, 
seskantiruvchining  kuchi  yoki  jadalligi  bilan  bog‘liq. Masalan, siz  biror  ishni  ishtiyoq  bilan 
bajarayotganingizdan,  qo‘shni  xonadagi  yoki  ko‘chadagi  engil  shovqinni  eshitmaysiz. Lekin  to‘satdan 
oldingizda polga tushgan og‘ir jismning baland tovushi eshitiladi, bu beixtiyor diqqatingizni jalb qiladi. 
Ixtiyorsiz  diqqat  uchun  seskantiruvchilar  o‘rtasidagi  keskin  farq,  shuningdek,  seskantiruvchi 
ta’sirining  davomiyligi,  uning  o‘lchamlari  va  shakli,  yangiligi,  noodatiyligi  kabi  sifatlari  ham  muhim 
ahamiyatga ega. 
Ixtiyorsiz 
diqqatni 
Yuzaga 
keltiruvchi 
sabablarning 
ikkinchi 
guruhi tashqi