vaqtida-sekinlashadi va Yuzakilashadi, hayajon vaqtida tezlashadi, hamda kuchsizlashadi, kutilmagan
holatda,
hayron qolishda
zudlik
bilan tezlashadi
, qo’rquvda sekinlashadi va hokazolar.
Turli emotsional holatlarda nafas olishning o’zgarishi
a) Xursandchilikda nafas olish bir minutga 17 marta;
b) Faol hafalikda 9 marta;
c) Qo’rqishda 64 marta
d) Jahli chiqqanda 40 marta
Ikkinchidan,
emotsiya imo - ishoralarda
, mimikada, ya'ni kishining Yuzida bo’ladigan harakatlarda
hamda butun badanning ma'nodor harakatlarida ko’rinadi.
Uchinchidan, gumoral harakatlardagi, ya'ni organizmning qon tarkibidagi va boshqa suYuqliklardagi
kimyoviy o’zgarishlarni va shuning bilan birga modda almashishida bo’ladigan yanada chuqur
o’zgarishlarni o’z tarkibiga oladi.
Demak, emotsiyalarning tashqi ifodasiga mimika, imo-ishora, aft-bashara va qad-qomatning
o’zgarishlari, ayrim tashqi sekresiya bezlarining faoliyati yosh, so’lak, ter ajralishi hamda ayrim
harakatlarning xususiyatlaridagi o’zgarishlar, ya'ni ularning tezligi, kuchi, koordinasiyasi va hokazolar
kiradi.
Emotsiyalarning eng aniq va yaqqol ko’rinishlaridan biri
kulgi bilan
yig’idir.
L.N.Tolstoy o’z asarlarida odamning ruhiy holatini ifodalovchi nigohlarning 85 xilini va kulishning 97
xilini tasvir etgan.
"Har xil sabab bilan yig’lagan paytda odamning boshi va og’zi har xil qiyofada
o’zgaradi" - degan edi. Leanardo da-Vinchi.
Rus psixologi
P.M.Yakobson tomonidan ishlangan rasmlardan ko’rinib turibdiki, odamning aftidagi
qiyofa asosan lablar, qosh va ko’z o’zgarishlarining bir-biriga nisbatan turlicha holatga, shuningdek,
ko’zning qanchalik chaqnab turishiga bog’liqdir. Ko’zning qanchalik chaqnashi ko’z yoshining miqdori,
ko’z shilliq pardasidagi tomirlarning kattalashuvi bilan belgilanadi. Maskaning tagida ko’rinib turgan
ko’z o’zining ifodasini yo’qotgan bo’ladi. Ko’z, lab, qovoq,
qoshning har xil holati
, xatto odam
chehrasini ham turli qiyofaga kiritadi.
Odam hissiyotlarini bildirishning eng nozigi va eng kuchlisi san'at, xususan, muzika bilan lirik
she'rlardir, ularni tom ma'noda hissiyotning tili deyish mumkin.
Odam o’zini va gavda harakatlarini, shuningdek tovushni ataylab chiroyli qilib ko’rsatishi mumkin. U
garchi "muayyan hissiyotlarni o’zi kechirmayotgan bo’lsa ham o’sha hissiyotlarni ifodalaydigan
harakatlar qila oladi.
Har bir kishi ham o’z hissiyotlarining tashqi ifodalarini ma'lum darajada o’zgartirishi mumkin.
Odamlarni kundalik muomalalarida badanning xilma-xil ifodali xarakatlari, imo-ishoralar xususan, ko’z
bilan qilinadigan imo-ishoralar, tovushning ohangi, g’amginligi muhim ahamiyatga ega. Shunchaki bir
xo’mrayish,
salgina jilmayib kulish, yelka qisish kabi ifodali harakatlar kishining maqsadini anglatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: