Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

318

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

zamonaviy,  ilg‘or  texnologiyalarini  qo‘llash  va  bu  sohada  samaradorlikni  yuqori 

ko‘rsatkichga olib chiqish masalalari ustuvor vazifa bo‘lib kelmoqda. 

  

Poydevori  mustahkam  har  qanday  imoratning  umri  boqiydir.  Bu  o‘xshatish 

qaysidir ma’noda ta’lim-tarbiya sohasiga ham aloqador. Boisi, bolani boshlang‘ich sinfda 

savodi yaxshi chiqsa, bilimlarni qanchalik puxta egallasa, yuqori sinflarda o‘qishi oson 

kechadi.  

 Maktabda tilning barcha tomonlari (talaffuzi, fonetikasi, leksikasi, grammatikasi, 

so‘z  yasalishi)  ni  o‘zaro  bog‘liq  holda  o‘rganish  ona  tilini  o‘rgatishdagi  asosiy  qoida 

bo‘lib, uni amalga oshirish o‘quvchilar tilni murakkab, rivojlanuvchan, o‘zaro bog‘langan 

muhim  tomonlarga  ega  bo‘lgan  hodisa  sifatida  anglab  yetishlari  uchun  ilmiy  asos 

yaratadi.  

Boshlang‘ich sinflarda tilning rivojlanishi haqidagi masala maxsus o‘rganilmaydi, 

albatta.  Tilning  leksik-  grammatik  tomonlari  boshlang‘ich  sinf  o‘quvchilari  saviyasiga 

mos  ravishda  jamiyatning  rivojlanishi  bilan  bog‘liq  holda  tilning  ham  rivojlanishi 

tushuntiriladi.  

Kichik  yoshdagi  o‘quvchilarning  tilni  o‘zlashtirish  jarayonini  tekshirish  shuni 

ko‘rsatadiki,  tilga  ilmiy  qarash  asoslarini  shakllantirish  uning  muhim  bog‘lanishlarini 

bilishga yordam beradi.  

Quyida boshlang‘ich ta’lim ona tili darslarida samaradorlikni ta’minlashga xizmat 

qiluvchi, ta’lim sifatini yaxshilovchi bir qancha usul va vositalarni havola etamiz: 

 

Ushbu  qoidani  1-2-  sinf  ona  tili  darslarida  “Bo‘g‘in  ”  va  “Bo‘g‘in  ko‘chirish” 

mavzusida bolaga uqtirish harf birikmalari bilan bog‘liq xatolarni bartaraf etish, bunday 

so‘zlarni  to‘g‘ri  bo‘g‘inga  bo‘lib,  to‘g‘ri  bo‘g‘in  ko‘chirish  malakalarini  sifatli 

shakllanishini  ta’min  etadi.  O‘qituvchi  shu  o‘rinda  ng  harf  birikmasida  yuqoridagi 

qoidadan mustasno bo‘lgan ba’zi holatlarni uqtirib o‘tishi ham lozim bo‘ladi. Chunki n 

harfi asos tarkibida, g harfi esa qo‘shimcha tarkibida bo‘lgan so‘zlarda ng ikki bo‘g‘in 

Sh, ch, ng harf birikmalari ishtirok etgan so`zlar 

bo`g`inga quyidagicha bo`linadi: 

 sh, ch, ng harf birikmalari ikki unli o`rtasida kelsa, 

ikkinchi unli bilan bo`g`in hosil qiladi: mu-shak, ke-cha, 

de- ngiz; 

 sh, ch, ng harf birikmalari bir unli, bir undosh o`rtasida 

kelsa, unli bilan birga bo`g`in hosil qiladi: tash-na, ruch-

ka, sing-lim.  

 

---