Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

654

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

Ayni paytda o‘qituvchi oldida mas’uliyatli va mashaqqatli vazifa – o‘quvchilarni 

erkin fikrlashga o‘rgatish hamda ijodiy fikrlashni shakllantirish turibdi. 

Ta’lim  jarayonida  amalga  oshirilayotgan  o‘zgarishlar  o‘sib  kelayotgan  yosh 

avlodni tarbiyalash, ularga ta’lim berish jarayonini sifat jihatidan takomillashtirishni talab 

qilmoqda. Ilmiy-texnik taraqqiyot jadallik bilan rivojlanayotgan hozirgi davrda mehnat 

bozorida raqobatbardosh, mustaqil fikrlaydigan kadrlar tayyorlash uchun o‘quvchilarning 

ijodiy qobiliyatini o‘stirish muhim ahamiyatga ega va rivojlangan mamlakatlar tajribasida 

isbotlangan. 

O‘zbekistonning  to‘la  mustaqil  bo‘lishida  fuqarolarning  ruhiy  va  fikriy 

mustaqilligi muhim kasb etadi. Shuning uchun ham jamiyat a’zolarini, ayniqsa yoshlarni 

mastaqil  fikrlay  olishga  o‘rgatish  bugungi  kunda  o‘ta  dolzarb  masala  bo‘lib  turibti. 

Yoshlarni  tashabbuskor  kishilar  sifatida  tarbiyalash,  ularni  nostandart  fikrlashga 

odatlantirishda ta’lim tizimi alohida o‘rin tutadi. 

Hozirgi  paytda  milliy  pedagogikaning  asosiy  diqqati  tarbiyalanuvchi  shaxs 

ma’naviyatini  kamol  toptirishga,  uning  o‘ziga  xos  tarzda  fikrlaydigan,  mustaqil 

xulosalarga  kela  oladigan,  ijodkor,  tashabbuskor,  mas’uliyatni  zimmasiga  olishdan 

cho‘chimaydigan faol inson qilib shakllantirishga qaratilgan. 

Insonning tuyg‘ular olami, hissiyotlar dunyosi erkin bo‘lmas ekan, o‘qituvchi yoki 

o‘zga  kishining  tazyiqlaridan,  zo‘ravonliklaridan  hayiqib  turar  ekan,  u  hech  qachon 

mustaqil fikr aytolmaydi. 

Hissiyotlariga  daxl  qilinmagan  odamdan  erkin  fikrlay  oladi,  o‘z  fikrini  asoslay 

biladi, uni himoya qila oladi. 

Erkin  fikrlashga  o‘rgatish  zarurati,  qolaversa  mustaqillikni  mustahkamlash 

ehtiyojini ko‘zlab, xalq ruhiga singib qolgan mute’lik, jur’atsizlik kabi illatlarni tugatish, 

shuningdek  serandishalik,  kattalarga  ko‘r-ko‘rona  itoat  qilish,  sabr-toqatlilik  kabi 

fazilatlarni ongidan chiqarish lozim edi. Mustaqillik sharofati ila erkinlik, Vatan, millat, 

davlat  oldida  mas’ullik,  ma’naviyatga  intilish,  shaxsiy  fikrga  ega  bo‘lish  singari 

bobokalonlarimizdan o‘tib kelayotgan fazilatlar qayta junbushga kela boshladi. 

Bu holatni ta’lim-tarbiyada bevosita aloqador muassasalar, shaxslar hisobga olib, 

tarbiyalanuvchiga  bo‘lgan  munosabatni  o‘zgartira  boshladilar  va  ta’lim  jarayonining 

pirovard maqsadi – erkin fikrlash va ma’naviyat ekanini tushunib yetdilar. Eng muhimi, 

mustaqil fikrlaydigan o‘quvchi shunday sifatga ega bo‘lmagan sinfdoshidan farqli o‘laroq 

barcha narsani bilishga qiziqdi, ta’lim jarayonidan zavqlandi. 

Shuni ta’kidlash lozimki, o‘quvchi erkin va mustaqil fikrlashning usul va yo‘llarini 

egallaganda o‘quv materialini tez idrok etadi, puxta o‘zlashtiradi. Dars mashg‘uloti bilan 

qanoatlanmay  qoladi.  Sinfdoshining  fikrlashiga  xalal  beruvchi  nojo‘ya  xatti-

harakatlaridan ranjiydi. 

---