Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

649

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

bilan qarash kerakligi o‘quvchilarga tushuntirib boriladi.  

“Bilim – takrorlash mevasidir”, - degan edi Abu Rayhon Beruniy. Sinfda va uyda 

ko‘p  ishlaydigan  o‘quvchilar,  odatda  o‘qishda  va  mehnatda  katta  muvaffaqiyatlarga 

erishadilar.  Har  qanday  muvaffaqiyatning  zamirida  tinimsiz  mehnat  yotadi. 

O‘quvchilarni o‘qishga mas’uliyat bilan qarash ruhida, ko‘chirib olishga qarshi ruhida 

tarbiyalash kerak.  

O‘quvchilarni  bilimga  bo‘lgan  qiziqishlarini  oshirishda  ularning  nazariy 

bilimlarini  mustaqil  ravishda  qo‘llay  bilishlarini  hisobga  olish  ayniqsa  muhimdir.  Bu 

tajriba juda ko‘p maktablarda muvaffaqiyatli qo‘llanilib kelinmoqda. O‘quvchilarga biror 

bir fan bo‘yicha ko‘rgazmali qurol yoki biror jihoz yasab kelish buyuriladi. Bunda “Agar 

tirishsang, bu sening qo‘lingdan keladi” degan gapni uning qulog‘iga quyish kerak. Buni 

o‘quvchi nafaqat oddiy topshiriq, balki o‘qituvchining ishonchi sifatida ham qabul qiladi. 

To‘g‘risini aytganda, bunday narsalarni yasash uchun o‘quvchi yetarli nazariy bilimga 

ega  bo‘lishi  kerak.  O‘quvchi  topshiriqni  puxta  qilib  bajarishi  uchun  u  yoki  bu  fan 

asoslarini  o‘rganishga,  o‘z  bilimini  chuqurlashtirishga  harakat  qiladi,  o‘zi  yasayotgan 

o‘quv  quroliga,  ushbu  fanga  nihoyatda  qiziqib  qoladi.  Shu  bilan  birgalikda  har  bir 

yasalgan  narsa  zamirida  mehnat  yotganligini  his  qiladi,  sinf  va  maktab  jihozlarini 

avaylashga o‘rganadi.  

Maktab o‘quvchilarining bilimga qiziqishi ularning hayotiy ehtiyojlariga bevosita 

bog‘liqdir. Maktab hovlisidagi bog‘, tokzor, issiqxonada o‘tkaziladigan amaliy jarayon – 

daraxtlarni  butash,  ularga  payvand  solish,  tok  kesish,  daraxt  o‘tkazish,  issiqxonalarda 

pomidor, sabzavotlar yetishtirish qoidalari o‘quvchilarda katta qiziqish uyg‘otadi. Bu hol 

ularni  botanika,  geometriya,  mehnat  fanlariga  havas,  ularni  sevib  o‘rganishga  rag‘bat 

uyg‘otadi. Axir, yuqoridagi fanlardan chuqur bilim va malaka hosil qilmay turib, mazkur 

ishlarning  mohir  ustalari  bo‘lib  yetishish  mumkinmi?  O‘quvchilarga  ijtimoiy  fanlarga 

qiziqishni orttirish uchun ularni turli madaniy – ma’rifiy tadbirlarga tortish ahamiyatlidir. 

Xuddi  shuningdek,  fizika,  kimyo,  biologiya,  tarix,  mehnat,  chet  tili  fanlari  ham 

o‘quvchilarga  havas  uyg‘otadigan  juda  katta  hayotiy  amaliy  imkoniyatlarga  egadir. 

Bilimga  bo‘lgan  qiziqishni  shakllantirish  va  o‘stirishda  sinflarni,  o‘quv  xonalarini  va 

maktab binosini jihozlash ham katta ahamiyat kasb etadi. O‘quvchilarda turli qarashlar, 

did,  dunyoqarashni  shakllantirish,  estetik  zavq  uyg‘otadi,  tegishli  ma’lum  sohalarga 

havas uyg‘otadi.  

Bugungi  kunda  turli  fanlar  bo‘yicha  qiziqarli  adabiyotlar  nashr  qilinmoqda. 

Hattoki,  ijtimoiy  tarmoqlarda  ham  ularning  elektron  ko‘rinishidagi  kitoblarini  yuklab 

olish  mumkin.  Bu  kitoblar  o‘quvchilar  hayotida  albatta  burilish  yasashi  turgan  gap. 

Kitobdan ham yaqinroq do‘st, undan qudratliroq tarbiya vositasi bormi o‘zi?  

O‘quv jarayonida fanlar bo‘yicha o‘zaro bog‘lanishga katta e’tibor berish kerak. 

Bundan  o‘qituvchi  hamda  o‘quvchi  yutadi.  Bolaning  muayyan  bir  fanga  qiziqishiga 

suyanib  turib,  unda  boshqa  fanlarga  ham  ongli  ravishda  yondashish  va  fan  asoslarini 

---