Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

592

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

O‘QUVCHILARNING TABIIY FANLAR BO‘YICHA SAVODXONLIK 

KOMPETENSIYALARINI SHAKLLANTIRISH 

 

Tog‘ayeva Gulchehra Olimjonovna,  

Toshkent shahar Xalq taʼlimi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning 

malakasini oshirish hududiy markazi “Аniq va tabiiy fanlar metodikasi” kafedrasi 

o‘qituvchisi 

 

O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  Shavkat  Mirziyoyevning  2020-yil  2-

yanvardagi  Oliy  Majlisga  murojaatnomasida  maktab  o‘quv  dasturlarini  ilg‘or  xorijiy 

tajribalar asosida takomillashtirish, o‘quv yuklamalari va fanlarni qayta ko‘rib chiqish, 

ularni xalqaro standartlarga moslashtirish, darslik va adabiyotlar sifatini oshirish zarurligi 

qayd etilgan. 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Хаlq ta’limi 

tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” 2019-yil 29-

apreldagi  PF-5712-son  Farmoniga  muvofiq  Xalq  ta’limi  tizimini  2030-yilgacha 

rivojlantirish konsepsiyasi tasdiqlanishi, unda O‘zbekiston Respublikasining 2030-yilga 

kelib  PISA  (The  Programme  for  International  Student  Assessment)  Xalqaro  miqyosda 

o‘quvchilarni baholash dasturi reytingi bo‘yicha jahonning birinchi 30 ta ilg‘or mamlakati 

qatoriga kirishga erishish belgilangan.  

Ushbu  vazifani  amalga  oshirish  uchun  mamlakatimiz  taʼlim  tizimini  zamon 

talablari  asosida  rivojlantirish  zarur.  Bunda  maktab  o‘quv  dasturlarini  ilg‘or  xorijiy 

tajribalar  asosida  takomillashtirish,  o‘quvchilarda  XXI  asr  ko‘nikmalari  (kreativ  va 

tanqiqidiy fikrlash, kommunikativlik, hamkorlikda ishlash va b.) ni shakllantirish katta 

ahamiyatga ega.  

O‘qituvchilar o‘quvchilarni PISА tadqiqotiga munosib tayyorlashda, avvalo, ushbu 

tadqiqotning mazmun-mohiyatini to‘liq anglashlari kerak.  

PISА tadqiqoti 15 yoshli o‘quvchilarning maktabda egallagan bilimlarini hayotiy 

muammoli  vaziyatlarni  hal  qilishda  qo‘llay  olishlari,  yaʼni  kompetentsiyalarini 

baholaydi. PISA tadqiqoti 3 yillik davriylikda 3 ta asosiy yo‘nalishda o‘tkaziladi: o‘qish 

savodxonligi,  matematik  savodxonlik,  tabiiy  fanlar  bo‘yicha  savodxonlik.  PISA 

tadqiqotining  navbatdagi  davriyligi  (2022-yil)  da  o‘quvchilarning  kreativ  fikrlashi 

alohida  yo‘nalish  sifatida  baholanadi.  Tadqiqotning  tabiiy  fanlar  yo‘nalishi 

o‘quvchilarning tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonligini baholashga qaratilgan.  

Tabiiy  fanlar  bo‘yicha  savodxonlik  deganda  shaxsning  tabiiy  fanlarga  oid 

g‘oyalarni bilishi, faol fuqaro sifatida tabiiy fanlar bilan bog‘liq muammolarni hal qila 

olishi  tushuniladi.  Tabiiy  fanlar  bo‘yicha  savodxon  bo‘lgan  shaxsda  quyidagi 

kompetensiyalar  shakllangan  bo‘ladi:  hodisalarni  ilmiy  jihatdan  tushuntirish;  ilmiy 

tadqiqotlarni loyihalash va baholash; maʼlumotlar va dalillarni ilmiy talqin qilish [1]. 

---