Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

 

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 

1.  O‘zbek tilining asosiy imlo qoidalari 

2.  2-sinf ona tili o‘quv darsligi 

3.  5-sinf ona tili o‘quv darsligi 

 

DIALEKTAL SHAROITDA O‘QUVCHILARNI TALAFFUZGA O‘RGATISH 

 

Mamaniyazova Robiya Bazarovna,  

Samarqand viloyati Kattaqo‘rg‘on shahar 15-umumiy o‘rta ta’lim maktabi ona tili va 

adabiyot o‘qituvchisi 

Orfografiya masalallarini hal qilish uchun,birinchi 

navbatda, orfoepik masalalarni hal qilish kerak’’. 

 

(L.B.Shcherba) 

Yozuv  og‘zaki  nutq  bilan  o‘zaro  mustahkam  bog‘liq  bo‘lib,  ko‘pchilik  hollarda 

ular  bir-birlariga  ta’sir  qiladilar.  Talaffuzdagi  nuqsonlar  bevosita  imloga  ta’sir  qilib, 

ko‘plab orfografik xatolarning kelib chiqishiga sabab bo‘lmoqda. Lekin shunga qaramay, 

maktablarda  og‘zaki  nutqning  roliga  va  uning  dialektal  xarakteriga  yetarli  ahamiyat 

berilmasdan ona tilini o‘zbek adabiy matnlar asosidagina o‘qitib kelinayotganligi o‘zbek 

adabiy tilini o‘rganishdagi jiddiy kamchiliklardan biridir. 

Ona tili o‘qitishda maktabning vazifasi – o‘qituvchilarning o‘zbek adabiy tilining 

fonetik,  grammatik  va  leksik  normalariga  rioya  qilgan  holda  so‘zlash  malakasiga  ega 

bo‘lishdan  iboratdir.  Ularga  orfoepik  normalarni  singdirish  ham  shu  ishning  ajralmas 

tarkibiy qismidir. Adabiy til normalarini egallashda, orfografiya bilan bir qatorda, to‘g‘ri 

talaffuz ham muhim ahamiyatga ega. 

To‘g‘ri  talaffuz  ko‘nikmalari  hosil  qilish  faqat  adabiy  tilni  egallash  uchungina 

zarur  bo‘lib  qolmasdan  balki,  “…to‘liq  savodxonlik  nutq  madaniyati  bilan  bevosita 

bog‘liqdir’’. Orfoepik malakalarni mustahkam egallash ona tilining barcha bo‘limlarini – 

grammmatika, leksika va orfografiyani muvaffaqiyatli o‘zlashtirishning asosiy omilidir. 

Kuzatishlar  shuni  ko‘rsatadiki,  o‘qituvchilar  nutqidagi  orfoepik  xatolar  tubandagi  ikki 

asosiy sabab tufayli vujudga keladi: 

---