Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

164

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

kinofilmlardan, turli boshqotirmalardan, testlardan, amaliy mashgʻulotlardan foydalanish 

mumkin. 

4-sinfda  “Tabiatshunoslik”  fanini  oʻzlashtirib, 5-sinfga  qadam  qoʻygan  oʻquvchi 

uchun  “Tabiiy  geografiya  boshlangʻich  kursi”  qiziqarli  boʻlish  bilan  birga  biroz 

murakkablik qiladi. Beshinchi sinfda haftasiga atigi bir soat geografiya darsining oʻtilishi 

esa  mavzularni  oʻzlashtirishni  yanada  qiyinlashtiradi.  Shuning  uchun  mavzularni 

tushuntirish  uchun  metod  va  usullarni  qoʻllashda  bolaning  yosh  xususiyatlarini  ham 

hisobga olish shart. 

 

Qadim  zamonlardanoq  ota-bobolarimiz  tabiatdagi baʼzi  oʻzgarishlarga  qarab  ob-

havoning qanday boʻlishini bilishgan. Xuddi shu xususiyatni bolalarda ham shakllantirish 

lozim. Qushlarning pastlab uchishi, havoda mezon iplarining boʻlishi, chumolilar yoki uy 

hayvonlarining bezovtalanishi, bulutlarning shakllari, quyosh botishidagi holatlar ertangi 

ob-havoning qanday boʻlishidan darak berishini rasmli testlar orqali tushuntirish mumkin. 

Masalan: Quyidagi rasmlardagi holatlarga qarab ob-havoda qanday oʻzgarish boʻlishini 

belgilang. 

  

1. 

 2. 

 3. 

 4. 

 

a) Havo ochiq b) havo aynishi c) yomgʻir yogʻadi d) shamol boʻladi: bunday javoblarni 

davom ettirish mumkin.  

Rasmli  testlarni  ishlash  davomida  oʻquvchilarda  tabiat  hodisalarini,  unda  roʻy 

berayotgan  oʻzgarishlarni  kuzatish,  kuzatgan  natijalarini  tahlil  qilish  koʻnikmalari 

shakllanib  boradi.  Bunday  testlardan  qanday  usulda  foydalanish  oʻqituvchining 

yondashuviga bogʻliq. 

Boshqotirmalar  ham  bugungi  kunda  juda  ommalashgan,  ularning  o‘quvchilar 

bilimini oshirish va mustahkamlashdagi oʻrnini inkor  etib boʻlmaydi.  Qaysi  gazeta  va 

jurnalni  varaqlamang,  krossvord,  chaynvord  kabi  boshqotirmalarning  turli  mavzu  va 

koʻrinishdagi  turlariga  duch  kelamiz.  Hattoki  ularni  maktab  darsliklarida  ham 

uchratamiz.  Dars  jarayonlarida  boshqotirmalardan  unumli  foydalanish  ham  maqbul 

usullardan  biridir.  Boshqotirmalarning  bolalar  uchun  samarali  taʼsiri  bor.  Birinchidan, 

bolalar  uchun  oddiy  matnni  oʻqish  yoki  oʻqituvchining  maʼruzasini  tinglash  baʼzan 

zerikarli  boʻlib  qoladi.  Shunday  hollarda  boshqotirmada  berilgan  jumboqning  javobi, 

harflarning ketma-ketlikda bir-biriga moslashib borishi oʻquvchi tomonidan qiziqarli va 

maroqli jarayon sifatida qabul qilinadi. Buni oʻquvchilar oʻyin tarzida ham bajarishlari 

mumkin. 

---