62
"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"
xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari
Bunga siyosiy faollik orqali partiyalarda, nohukumat tashkilotlarida, fuqarolik
tashabbuslarida yoki ijtimoiy harakatlarda, shuningdek jamiyat uchun foydali boshqa
tashkilotlarda ishtirok etish kiradi. Shuningdek o‘zining shaxsiy huquq va manfaatlarini
himoyalash bo‘yicha faol pozitsiya ham fuqarolik faolligi tushunchasiga kiradi, chunki
huquqlarda tenglik va ko‘pgina insonlarning manfaatlarini mos tushishi bunday faoliyatni
ijtimoiy ahamiyatliga aylantiradi.
Inson fuqarolik sohasida o‘ynashi kerak bo‘lgan ijtimoiy rollar, samarali faoliyat
shart-sharoitlari va ijtimoiy kapitalni to‘plashning miqdori shunchalik ulkanki, bu haqda
insoning fuqarolik jamiyati hayotida ishtirok etish muammosiga kompleks nuqtai nazar
sifatidagi Kompetentsiyaviy yondashuv vaziyatidan fikr bildirish zarurdir.
Kompetensiyaviy yondashuv nafaqat ma’lum sohadagi muayyan bilim, ko‘nikma
va malakalarga, qadriyatli yo‘nalganlik, fuqarolik o‘z-o‘zini anglashga ega bo‘lgan, balki
bularning barchasini amaliy faoliyatda qo‘llashga qobiliyatli va tayyor bo‘lgan insonlarni
tayyorlash zaruratini ifodalaydi.
Bizning tushunishimizda fuqarolik kompetentsiyasi– bu insonning fuqarolik
jamiyatining faol a’zosi bo‘lish, uning shakllanishi va rivojlanishida ishtirok etish
qobiliyati va tayyorgarligidir. Kompetentsiyaning mezonlari sifatida insonga ma’lum
sohada hayotiy muvaffaqiyatga erishishga ko‘maklashuvchi, unga muvaffaqiyatga
erishish yo‘lida samarali harakat qilishga imkon beruvchi ma’lum obyektiv talablarga
moslik xizmat qiladi.
Mazkur obyektiv talablar kompetensiyalar hisoblanadi. E.V. Barishnikova, S.A.
Ozerova, A.M. Knyazev, V.P. Gurova va boshqalarning kompetentli yondashuvga oid
tadqiqotlari tajribasiga tayanib, biz fuqarolik kompetensiyalarini uch guruh talablari
ko‘rinishida ifodalash mumkin deb hisoblaymiz: kognitiv, faoliyatli (operatsional) va
aksiologik.
Kognitiv blok bilimlar va ularni egallash usullari bilan bog‘liq. Bular avvalo
quyidagilar:
− jamiyat va uning tuzilishi to‘g‘risidagi bilimlar: siyosiy, huquqiy, ijtimoiy, tarixiy,
madaniyatshunoslik va h.k.;
_ iqtisodiy savodxonlik, zamonaviy iqtisodiy tizimlar amal qilishi printsiplarini bilish,
bozor iqtisodiyoti asoslarini tushunish;
− davlat, siyosiy tizimi, inson huquqlari, saylovlar, ijtimoiy struktura, barcha
darajalarda inson huquqlarini himoyalash mexanizmlari, ijtimoiy loyihalash
asoslari to‘g‘risidagi bilimlar;
− asosiy ma’naviy kategoriyalarni bilish (“yaxshilik” – “yovuzlik”, “past” –
“baland”, “insonparvar” – “shafqatsiz” va boshqalar).
Do'stlaringiz bilan baham: |