Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

373

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

kitoblar,  axborot  kanallari  orqali  ko‘plab  zamonaviy  ilmiy-texnikaviy  yangiliklardan 

boxabar  bo‘lmoqdalar.  Bularning  hammasi  so‘zsiz  o‘quvchi  yoshlarni  har  tomonlama 

rivojlanishlariga,  dunyoqarashlari  ko‘lamining  kengayishiga  olib  kelmoqda.  O‘quvchi 

o‘z uyida televideniya orqali yoki kompyuterda tarixiy mavzudagi asarni tomosha qilib, 

uning  mazmuni  bilan  chuqur  tanishishga  muvaffaq  bo‘lgani  holda,  o‘qituvchi  dars 

jarayonida  faqatgina  darslik  materiali  bilangina  chegaralanayotgan  bo‘lsa,  u  holda 

o‘quvchida mazkur dars uchun hech qanday qiziqish paydo bo‘lmaydi.  

 O‘zbekiston  istiqlolga  erishgandan  so‘ng  tariximizni  obyektiv  o‘rganish  uchun 

yangi imkoniyatlar  paydo bo‘ldi. Bu esa tarixiy  manbalarni izlab topish, ularni chuqur 

tahlil etish, manbalardagi to‘g‘ri va ishonarli ma’lumotlarni ilmiy muomalaga kiritishni 

taqozo  etmoqda.  Shu  o‘rinda  O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2017-yil  24-

maydagi “Qadimiy yozma manbalarni saqlash, tadqiq va targ‘ib qilish tizimini yanada 

takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” Qarorini, Vazirlar Mahkamasi 1998-yil 27-

iyulda qabul qilgan “O‘zR FA Tarix instituti faoliyatini takomillashtirish to‘g‘risida” gi 

qarorini  eslash  o‘rinlidir.  Mazkur  qarorda  barcha  arxeologik  va  yozma  manbalarni 

to‘plash hamda ularni ilmiy-qiyosiy tarzda tahlil etish va bir tizimga solish zarurligi qayd 

etilgan. 

Mamlakatimizda mustaqillik yillarida so‘g‘d, arab, fors va boshqa tillarda bitilgan 

qator tarixiy manbalar o‘zbek tiliga tarjima qilinib, kerakli sharh va izohlar bilan nashr 

qilindi.  Natijada  tarixchilar  va  keng  jamoatchilik  tariximizga  doir  nodir  manbalardan 

bahramand bo‘lish imkoniyatiga ega bo‘ldilar. Lekin, hali bu borada qilinadigan ishlar 

juda kop. Manbashunoslik bundan keyin ham tarix fanining ravnaqi uchun xizmat qilishi 

zarur. 

Yuqorida bildirilganlardan quyidagi tavsiyaviy xulosalar kelib chiqadi: 

✓ tarix fani o‘qituvchisi ta’lim jarayonida tarixiy manbalar, hujjatlarning o‘rni va 

ahamiyatini tushunib, anglab olishi shart; 

✓ tarixiy  manbalar  va  hujjatlardan,  qo‘shimcha  adabiyotlardan  tarix  ta’limida 

bevosita  darslarda  va  darsdan  tashqari  mashg‘ulotlarda  hamda  tadbirlarda  foydalanish 

yo‘llari va usullarini bilishi, ulardan foydalanish ko‘nikmasi va malakasiga ega bo‘lishi 

lozim; 

✓ umumiy  o‘rta  ta’limning  tarix  fani  bo‘yicha  DTS  talablaridan  kelib  chiqib, 

o‘quvchilarni  tarixiy  manba  va  hujjatlar  bilan  mustaqil  ishlashga  o‘rgatish,  ularda 

tadqiqotchilik ko‘nikma va malakalarini shakllantirish lozim; 

✓ maktab o‘quvchilari uchun chop etilayotgan tarix darsliklarida manbalar, hujjatlar 

va  qo‘shimcha  tarixiy 

adabiyotlardan  ilovalar  berib,  darslikni  qisman 

xrestomatiyalashtirish kerak; 

✓ O‘qituvchi har bir dars yakunida uyga vazifa berayotganida o‘quvchilar mustaqil 

o‘rganishi uchun tarixiy  manbalar,  mavzuga oid qo‘shimcha  adabiyotlar tavsiya  etishi 

kerak; 

---