Umumiy o'rta ta’lim makt4&larining 3- sinfi uchun пАЫгЫк

51

hayot	|o‘quvchilar	ashula ]
muzeyga suvsiz		sho‘x ~|

yangramoqda | bordilar | |bo‘lmaydi |

Tanlagan so'zlaringiz gapning qaysi bo'lagi? Ularni te- gishli chiziq yordamida belgilang.

llf 131-mashq. Nuqtalar o‘rniga so'roqlarga mos so'zlar tanlab, matnni to'ldiring va yozing.

OQSHOM

{Qanday?) ... quyosh botdi. AQayerni?) ... qo- rong'ilik bosdi. (Qayerda7) ko'rindi. (Qa- naqa7) ... oy (nimani7) .✓jorrrai. (Qanaqa7) ... shabada esmoqda. SaybVaJenilar (qancha7) ... suhbatlashdilar.

Qo‘ygan so'zlaringizning tagiga tegishlicha chizing.

Foydalanish uchun sozlar: atrofni, to‘lin, horg'in, yo- qimli, uzoq, osmonda, kechani.

132-masbf^ 0‘qing. Gap bo'laklarini chizma asosida og‘zaki tahlil qiling.

1. 
   Chiroyli kapalak gulga qo‘ndi.
   
2. 
   
   133-mashq. Har bir qatorda berilgan so'zlardan gap tuzing.
   Nabi yozda oromgohga bordi.
   

GAPDA SO‘ZLARNING LANISHI
dalalarni, g‘o‘zapoyadan, tozaladilar, dehqonlar haydadi, yerni, traktorda, traktorchi qizg'in, borayotir, ishlar, dalalarda

Tuzgan gaplaringizni yozing. Bosh va ikkinchi darajali bo‘laklarni tegishlicha belgilang.

□1134-mashq. Chizmaga mos gaplar tuzing va yozing.

1. 2.

135. 
     mashq. 0‘qing.
     

Sovuq shamol esdi. YqmlAt>$rog^ldi. Daraxtlar yaproqlarini to‘kdi. YashjJ ^?Ar sarg'aydi. Qush- lar issiq o‘lkalarga uchib ketdi. Dalalarda yig'irTvtAjriVishlari boshlandi.

Birinchi gapni kqlelVypj? Undagi bosh bo‘laklarning ta­giga chizing. Eea ya kesimga so‘roq bering. Bu bo‘- laklarga bog'laniCH^elayotgan so'zlarni namunadagidek yozing. Yozganlaringizni| tekshiring.

Namuna: Sovuq shamol esdi. nima esdi? - shamol esdi, qanday shamol? - sovuq shamol.

Beshinchi gapni ko'chiring. Undagi bosh bo'laklarning tagiga chizing va ular bilan ma’no jihatdan boglangan so'zlarni namunadagidek yozing.

Gapda so'zlar mazmunan o‘zaro bog'lanadi. Gapda so'zlarning bog‘lanishi so‘roqlar yorda- mida aniqlanadi.

135. 
     mashq. 0‘qing. So‘zlarning o‘zaro boglanishini so'roqlar yordamida aniqlang. Bunda 129-mashqda beril­gan namunadan foydalaning. Matnni yozing.
     

Gulzorda yengilgina shamol esyapti. Gullardan yoqimli hid atrofga taraladi. Oromgohdagi odam- lar bundan zavqlanadilar.

iff 137- mashq. 0‘qing. Matnda nechta gap borligini ayting.

Osmonni qora bulut qopladi momaqaldiroq qat- tiq gumburladi kuchli shamol qo‘zg‘aldi barglar havoda aylanib uchdi yerga yomg'ir tomchilari tushdi

Tinish belgilarini qo‘yib, gaplarni ko'chiring. Birinchi gap- dagi so'zlarning o‘zaro bog‘l|ifcismm so'roqlar yordamida belgilang.

138. 
     mashq. Ga|rarnL*)‘qing. Awal bosh bo'laklarni so‘roqlar yordamwla Upelgilang, keyin ularga mazmunan bog'langan so'^tnijjam so'roq berib aniqlang.
     

1. 
   Yoqimli kuy odamni allalaydi. 2. Umida eshikni astSr yopdi. 3. Azizning chiroyli surati do'stiga yoqdi. 4. Jangovar qo‘shiq safimizni mus- tahkamlaydi. 5. Behzod musiqa to‘garagiga boradi.
   

Ikkinchi va to'rtinchi gaplarni ko'chiring. Gapdagi so‘z birikmalarini chizma yordamida ko'rsating.