Umumiy metallurgiyaga

 
 O‘zbekistonda ikkilamchi xom-ashyolarni qayta ishlovchi korxonalar 
    Respublikamizda  ikkilamchi  metall  xom  ashyolarini  qayta  ishlovchi  ikkita  yirik 
korxona  mavjud:  «O‘zbekiston  metall  kombinati»  hissadorlik  ishlab  chiqarish 
korxonasi va «O‘zikkilamchiranglimetall» ishlab chiqarish birlashmasi. 
     «O‘zbekiston  metall  kombinati»  hissadorlik  ishlab  chiqarish  korxonasi  faqat 
O‘zbekistonda  emas,  balki  Markaziy  Osiyodagi  ikkilamchi  qora  metallar  ishlab 
chiqaruvchi yagona korxonadir. Bu korxona ikkilamchi qora metall temir-tersaklari 
va  chiqindilarni  qayta  ishlashga  mo‘ljallangan.  Korxona  ish  faoliyatini  1944  yil  5 
martda  marten  pechini  ishga  tushirilishidan  boshlagan.  1994  yilda  korxona  Shirin 
mashinasozlik  zavodi  «Ikkilamchiqorametall»  birlashmasi  bilan  birlashtirilib 
O‘zbekiston  metallurgiya  kombinati»  aksiyadorlik  ishlab  chiqarish  birlashmasiga 
aylantirildi.  O‘tgan  yillar  davomida  kombinat  texnik  rivojlanishga  katta  e’tibor 
berib,  yangi  texnologik  liniyalarni  qurishga,  zamonoviy  texnologiyalarni 
qo‘llashga, 
mavjud 
dastgohlarni 
rekonstruksiyalashga 
muvofiq 
bo‘lindi. 
To‘xtovsiz po‘lat quyush qurilmasini ishga tushirilishi (1962 yilda), po‘lat quyush 
kovshlarini hajmini ko‘payishi, «300» stanini rekonstruksiya qilinishi, olinayongan 
mahsulot sifatini ko‘tarilishiga, ish effektini oshishiga olib keldi.  
    O‘tgan  asrning  70  –  yillarda  elektropo‘lat  eritish  sexi,  idishlarni  po‘lat  bilan 
emallash  sexi  qurilib,  ishga  tushirildi,  80  –  yillarda  navlarga  qarab  prokat  qilish 
sexini  qurilishi  boshlandi,  90  –  yillarda  quvur  payvanlash  sexi,  67  va  100  mm  li 
maydalovchi sharlarni navlarga qarab prokat qilish stani bunyod qilindi. 
    Respublikada  metallurgiya  sanoatini  rivojlantirish  konsepsiyasiga  asosan 
kombinatda  elektropo‘lat  eritish  sexini  rekonsstruksiya  qilish  ishlari  nihoyasiga 
etkazilmoqda.  Po‘lat  quyushni  yangi  texnologiyasini  tadbiq  qilish  uchun  «pech-
kovsh»  uskunasi  ishga  tushirildi,  mavjud  pechlar  o‘rniga  yillik  ishlab  chiqarish 
unumdorligi  500  ming  tonna  bo‘lgan  yangi  avlod  pechlarini  ishga  tushirishga 
kirishildi.  2001  yilning  avgustida  120  mm  li  maydalovchi  sharlarni  ishlab 

---

74 
 
chiqaruvchi  -  shar  prokat  qilish  stanini  ishga  tushirilishi,  respublikani  bunday 
mahsulotlarga bo‘lgan talabini to‘liq ta’minladi.  
   Ikkilamchi  qora  metall  temir-tersaklari  va  chiqindilari  dastlab  navlarga  ajratilib, 
turli  xil  iflosliklardan  tozalanadi.  So‘ngra  marten  yoki  elektr  po‘lat  eritish 
pechlarida  eritilib,  №2  va  №5  markali  po‘lat  olinadi.  Bu  po‘latlarda  turli  xil  uy-
ro‘zg‘or  buyumlari,  qurilish  ashyolari,  armaturalar,  burchaklar,  shvellerlar,  kon-
metallurgiya sanoati uchun po‘lat sharlar, uy-ro‘zg‘or buyumlari ishlab chiqariladi.  
    «O‘zikkilamchiranglimetall»  ishlab  chiqarish  birlashmasi  Toshkent  shahrining 
Sergeli  rayonida  joylashgan  bo‘lib,  1948  yil  tashkil  topgan.  Asosan  alyuminiy 
temir-tersak va chiqindilarini qayta ishlab, alyuminiy quymalari olinadi. 
Keyingi  yillarda  ham  korxonalarni  rekonstruksiya  qilish,  quvvatini  oshirish 
bo‘yicha  bir  qancha  loyihalar  amalga  oshirildi  va  1985  yilda  Toshkent  alyuminiy 
zavodini  quvvati  52  ming  tonna  etkazildi.  Lekin  bugungi  kunda  xom  ashyo 
tansiqligi yaqqol sezilmoqda. 
Bugungi kunda korxona quyidagi mahsulotlarni ishlab chiqarmoqda:  
-  alyuminiy qotishmasining chushka holidagi quymalari; 
-  chushka holidagi deformatsiyalanuvchi alyuminiy qotishmasi; 
-  metallarni  kisloroddan  tozalash,  ferroqotishmalar  ishlab  chiqarish  va  
alyuminotermiya uchun alyuminiy.