Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

Buyrak usti bеzining po’stloq qismi gormonlari
- Ta‘sir etishiga qarab 
uchta guruhga bo‘linadi:
1. Glyukokartikoidlar – uglеvodlar almashinuviga ta‘sir etadi;
2. Minеralokortikoidlar – minеrallar almashinuviga;
3. Jinsiy gormonlar -androgеnlar-erkaklarniki, estrogеnlar-ayollarniki, bular
kam miqdorda ishlab chiqariladi. 
1. Glyukokortikoidlar - kortizol (gidrokartizon), kortikostеron
.
Sekretsiyasi kortikotropin bilan boshqariladi. Kortikotropin po‘stloq 
qismining hujayra membranalari biln bog‘lanib, adeniladtsiklazani faollab,
sAMF orqali xolesterin efirlarini glyukokortikoidlar sinteziga jalb qiladi.
Hosil bo‘lgan glyukokortikoidlar plazmadagi 
transkortin
bilan bog‘lanib 
pereferik to‘qimalarga (jigar, buyrak, taloq, limfotsitlar, timus, suyaklar, teri osti 
biriktiruvchi to‘qima, yog‘ to‘qima, muskullar) boradi. Bu to‘qimalrda gormon 
to‘g‘ridan to‘g‘ri mexanizm orqali ta‘sir etadi, buning uchun hujayralarda
sitoretseptorlar bor. Har xil to‘qimalarda bu gormonlar turlicha ta‘sir etadilar.

---

233 
Jigar va buyrakda oqsil biosintezini kuchaytiradi, qolgan to‘qimalarda oqsil 
sintezlanishini 
pasaytiradi. 
Jigar 
va 
buyrakda 
aminokislotalardan 
glyukoneogenezni tezlatadi. Hosil bo‘lgan glyukoza jigarda va muskullarda 
glikogennni sintezida ishlatiladi.
Glyukokartikoidlar adrenalinni sekretsiyasini kuchaytirgani uchun yog‘ 
to‘qimasida lipoliz faollanadi. Natijada qonga glitserin va yog‘ kislotalar o‘tadi, 
yog‘ kislotalar jigarda oksidlanib keton tanachalarni hosil qilib, ularni qonga 
chiqaradi. Qonda glyukoza, aminokislota, yog‘ kislotalar, glitserin va keton 
tanachalarini miqdori oshib ketadi. Glyukozauriya aminoatsiduriya, ketonuriya 
kuzatiladi. Steroid diabed kuzatiladi.
Glyukokartikoidlar 
ionlar 
almashinuviga 
ham 
ta‘sir 
etadi: 
Na
+
rearbsorbtsiyasini oshirib, K
+
chiqib ketishini oshiradi. Na
+
va H
2
O hujayralar 
aro bo‘shliqda yig‘ilib shish (otyok) larni hosil qiladi.