Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

 

---

66 
 4. Liazalar
– 
substratga suv birikmasdan uzadigan fermentlar yoki 
oksidlanishsiz bog’larni uzadigan reaktsiyalarni katalizlaydigan fermentlardir. 
 
CH
3 
– C – COOH
 
 
piruvatdekarboksilaza
 
 CH 
3 
– C – H + CO
2 
║ ║
O O 
piruvat atsetaldegid
 
Kam tarqalgan guruh fermentlar sinifi taxminan 230 ga yaqin. Liazalar 4 ta 
kichik sinfga bo‘linadi. Bu sinfga substratdan CO
2
ning ajralishini 
katalizlaydigan – 
dekarboksilaza
, CO
2
ning birikishini katalizlaydigan – 
karboksilaza 
fermentlari: substratdan suv molekulasini ajralishini ta‘minlovchi 
– 
gidrataza
fermentlari kiradi.
5. Izomerazalar
– 
bitta molekula ichidagi o’zgarishlarni katalizlaydigan
fermentlar
ya‘ni izomerlanish reaktsiyasini katalizlovchi fermentlar. Bu 
fermentlar substratlarning o‘zaro aylanishini (biri ikkinchusiga o‘tishini) 
katalizlaydi. 
Izomeraza sinf fermentlari 5 ta kichik sinfga bo‘linadi. Fermentning nomi 
izomerlanish reaktsiyasining turiga qarab nomlanadi: mutazalar, tautomerazalar, 
ratsemazalar, epimerazalar, izomerazalar;
H – C = O H
2
C – OH 
│
triozafosfatizomeraza
→
│
H – C – OH C = O 
│ │ 
CH
2 
– OPO
3 
H
2 
CH
2 
– OPO
3 
H
2 
D- digidroksiatsetonfosfat D- digidroksilatsetonfosfat 
Izomerazalarga misol uchun– glyukozafosfatizomeraza glyukoza–6–
fosfatdan fruktoza–6–fosfat hosil bo‘lishini ta‘minlashini keltirish maqsadga 
mos.