Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

 

---

199 
 
Argininsuktsinatsintetaza-liaza
fermenti ta‘sirida argininqahrabo kislota 
arginin va fumar kislotasigacha parchalanadi. Argininning hosil bo‘lishi birinchi 
bosqichning tugallanishidir.
 
 
Ikkinchi bosqichda arginin 
arginaza
fermenti ta‘sirida parchalanib mochevina 
va ornitin hosil bo‘ladi. 
 
Yuqoridagi jarayonning umumiy sxematik ko’rinishi quyidagicha : 
NH
3
→ karbomoilfosfat →sitrullin →arginin→ mochevina 
 
 
2–usul. Aminоkislоtalar amidlarni hоsil bo’lishi
. Nerv, muskul to‘qimalarida 
va buyrakda ammiak ATF ishtirokida dikarbon aminokislotalarning amidlarini 
hosil qiladi. 
Asparagin+ATF+NH
3
→ Asparagin+AMF+H
4
P
2
O
7
bu reaktsiya 
asparaginsintetaza yordamid ammiakni bog‘laydi
Glutamin+ATF+NH
3 
→ Glutamin + ADF+H
3
PO
4
bu 
reaktsiya 
glutaminsintetaza yordamid ammiakni bog‘laydi va zaharli ta‘siri bartara qilinadi. 
Natijada glutamin molekulasiga kirgan ammiak azoti organizmda purin va 
pirimidin azot asoslari hamda uglevodlar sintezi uchun ishlatiladi bu oqsillar 
almashinuvini nukleoproteidlar va uglevodlar almashinuvi bilan bog‘liqligini 
xarakterlaydi. Bundan tashqari ammiakni buyrakka transport qiladi 
 3–usul. Ammоniy tuzlarini hоsil bo’lishi
. Jarayon buyrakda faol bo‘lib, undan 
ajralib chiqqan ammiak neytrallanadi. NH
3 
+ H 
+ 
+ CI
-
→ NH
4
CI siydik bilan 
chiqib ketadi. 
4–usul. Qaytariluvchi aminlanish yoki transaminlanish
. Bu usul ammiakni 
zararsizlantirishda natijasi kam bo‘lgan jarayon. Buning uchun 2- oksoglutaratning 
miqdori ko‘p bo‘lishi lozim. 

---

200