Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

O’pqa faspiyasi. Orqada yuza va ko’krak-bel fastsiyalari mavjud. Teri ostida 

joylashgan orqaning yuza fastsiyasi trapetsiyasimon va orqaning serbar muskullarini 

ustini  o’raydi.  Ko’krak-bel  fastsiyasi  esa  qalin  bo’lib  ikki  varaqli.  Yuza  varag’i 

umurtqa  poronasini  tiklovchi  muskulini  ustki  tomonidai  o’tib,  bel  umurtqalarining 

o’tkir qirrali o’siqlari va yonbosh suyagining qirrasiga yopishadi. Fastsiyani chuqur 

va yuza varaqlari muskullari uzaro qo’shilib bitta fastsiyani hosil qiladi. 

Gavdaning  old  tomonidagi  muskullarga:  Ko’krak  va  qorin  muskullari 

kiradi.  Ko’krak  muskullari  yuza,  serbar  va  chuqur  xususiy  guruh  muskullaridan 

iborat. 

1.   Ko’krakning   katta   muskuli.  Umrov   suyagining   edial qismidan teri 

suyagining  dastasidan  II-VII-qovurg’alarning  tog’ay  qismidan  va  qorin  to’rli 

muskulning  qinidan  boshlanib,  elka  suyagining  katta  do’mboqchasidan  pastrog’iga 

g’adir-budir qirrasiga yopishadi. Funktsiyasi elka suyagini tepaga yaqinlashtiradi va 

ichkariga  aylantiradi.  Qo’l  qimirlamaganda  qovurg’alarni  ko’taradi,  nafas  aktida 

qatnashadi.  2.Ko’krakning  kichik  muskuli  ko’krakning  katta  muskul  ostida  II-V-

qovurg’alardan  4  ta  tish  bilan  boshlanib,  kurak  suyagining  tumshuqsimon  o’sig’iga 

yopishadi. Muskul qisqarib elka kamarini pastga tortadi va nafas olishda qatnashadi, 

ko’krak qafasini kengaytiradi. 3. Umrov osti muskuli umrov suyagidan boshlanib 1-

qovurg’aga  yopishadi.  Vazifasi  umrov  suyagini  pastga  tortadi.  4.  Oldingi  tishli 

muskul keng to’rt qirrali muskul, yuqori qovurg’alarning 8-9 tasidan alohida tishlar, 

bo’laklar shaslida boshlanib kurak suyagining chetiga yopishadi. Muskul qisqarganda 

PDF created with pdfFactory trial version 

www.pdffactory.com

---

 

21

kurakning  pastki  burchagini  oldinga  buradi  va  qo’lni  yuqoriga  ko’taradi.  Qo’l 

qimirlamaganda qovurg’alar ko’tarilib, nafas olish engillashadi. 

Ko’krak  qafasining  xususiy  muskullariga  qovurg’alararo  tashqi  va  ichki 

muskullar,  qovurg’a  osti  va  ko’krakning  ko’idalang  muskullari,  hamda  diafragma 

kiradi. Qovurg’alararo muskullarning teppasiga tolalari yuqoridan pastga va orqadan 

oldinga  yo’naladi,  yuqori  qovurg’a  suyagini-pastki  chetining  tashqi  yuzasidan 

boshlanadi  va  pastki  qovurg’aning  yuqori  chetiga  yopishadi.  Muskul  qisqarganda 

qovurg’ani  ko’taradi.  Ichki  qovurg’alararo  muskullar  qisqarganida  qovurg’alarni 

pastga. totadi. Qovurg’a osti muskuli ko’krak qafasining pastida joylashgan. Muskul 

qisqarganida  qovurg’alarni  pastga  tortadi.  Kurakning  ko’ndalang  muskuli  tish 

suyagining  ichki  yuzasidan  ko’ndalang  yo’nalgan  tolalaridan  boshlanadi.  2-5-

qovurg’alarning  tog’ay  qismiga  yopishadi.  To’sh  qovurg’alar  bo’g’imini 

mustahkamlaydi, qovurg’alarni pastga tortadi. Nafas chiqarishda qatnashadi. 

Diafragma  - 

ko’krak   va   qorin   o’rtasidagi   to’siq   gumbaz shaklida 

yupqa yassi muskul-pay plastinkalardan iborat. Diafragaaning pastki qismida muskul 

to’qimasidan,  gumbazi  esa  pay  to’qimasidan  tuzilgan  bo’lib,  payda  markazi  bor. 

Diafragmaning  muskul  tuqimalari,  bel  umirtqalaridan  qovurg’alardan  va  to’sh 

suyagidan boshlanib uchburchak joylari hosil bo’ladi. Diafragmaning muskul qismida 

2  ta  yirik-teshik  bo’lib,  orqadagi  teshik  aorta  teshik  undan  aorta  o’tadi,  oldingi 

qizilo’ngach teshigi. Diafragmaning pay markazidan pastki kavak vena o’tadi. Teshik 

atrofini o’ragan muskul tolalari qisqarib-ochilib, qizilo’ngachdan ovqatning o’tishini 

tartibga  soladi.  Diafragma  qisqarganda  gumbaz  yassilanadi  va  ko’krak  qafasi 

kengayib nafas olishga yordam beradi.