Umumiy kimyo va fizika

KISLOTA-ASOSLI TITRLASH.
Kislota-asosli titrlash (neytrallash) usuli neytrallash reaksiyasiga asoslangan.
N⁺+ON^-=N₂O N₃O⁺ +ON^-=2N₂O

Bu usul eritmalardagi kislota yoki ishqorlar kontsentratsiyalarini aniqlash bilan birga gidrolizlanuvchi tuzlar kontsentratsiyalarini ham aniqlashga imkon beradi. Neytrallash usulida ekvivalent nuqtani indikatorlar (lakmus, metilzarg’aldog’i, metil qizil, fenolftalein va boshqalar) rangining o’zgarishiga qarab aniqlanadi.

Xlorid kislotaning standartlashtirilgan ishchi eritmasini tayyorlash va u yordamida eritmadagi ishqor miqdorini aniqlash
Ushbu laboratoriya ishi bir necha ketma-ket bajariladigan bosqichlardan iborat. Avvalo, kontsentrlangan xlorid kislotadan taxminan 0,1 n HCl eritmasi tayyorlanadi. So’ng natriy tetraborat Na₂B₄O₇.10N₂O (yoki Na₂SO₃)ning boshlang’ich standart eritmasi tayyorlanib, u yordamida tayyorlangan HCl eritmasining aniq titri va normalligi aniqlanadi.
Xlorid kislotaning taxminiy 0,1 n eritmasidan 250 ml tayyorlash
Bunday eritma kontsentrlangan yoki berilgan foizli xlorid kislotadan tayyorlanadi. Laboratoriyada mavjud 6,43% li (s=1,03g/ml) xlorid kislota eritmasidan 250 ml 0,1 n eritma tayyorlandi. Kontsentrlangan xlorid kislota eritmasining zichligi areometr bilan aniqlanib, shu zichlik asosida jadvaldan uning prosent konsentratsiyasi to’iladi. Olaylik, konsentrlangan kislota zichligi 1,175 g/ml ga teng bo’ldi, bunday zichlikdagi kislota 36% protsentli ekanligi aniqlandi. Shundan so’ng, xlorid kislotaning 0,1 n eritmasidan 250 ml tayyorlash uchun qancha gramm HCl kerakligi quyidagi formuladan hisoblab topiladi:

Shuncha miqdordagi sof HCl qancha miqdordagi 6,43 % li xlorid kislota eritmasida bo’lish hisoblanadi:

100 g eritmada 6,43 g HCl bor
X g eritmada 0,9115 HCl bor

Kislotani (suyuqlikni) tarozida tortish noqulay bo’lganligidan, uning massasini hajmga aylantiriladi.

Kontsentrlangan (35,2%) li kislota eritmasidan pipetkada 13,76 ml o’lchab olib, 250 ml hajmli o’lchov kolbasiga o’tkaziladi va eritma hajmi suv bilan kolba belgisigacha yetkaziladi, kolba tiqinini berkitib, yaxshilab aralashtiriladi.

250 ml 0,1 n Sulfat kislota eritmasini tayyorlash uchun uning 8 % li eritmasidan kerak bo’ladigan miqdori quyidagicha hisoblanadi:
1 g-ekv H₂SO₄ 49 g - 1 l - 1,0 n
4,9 g - 1 l - 0,1 n
1,225 g - 250 ml - 0,1 n
8 g toza H₂SO₄ ---------- 100 g eritma
1,225 g ---------- X g eritma
X=1,225 g x 100 g/8 g=15,3 g eritma. Eritma hajmi: 15,3g/1,055g/ml=14,5ml
Sulfat kislotaning 8% li eritmasidan menzurkada 14,5 ml o’lchab olib, 250 ml hajmli o’lchov kolbasiga quyiladi va eritma hajmi suv bilan kolba belgisigacha yetkaziladi.
Xlorid kislotaning hosil qilingan taxminan 0,1 n eritmasi titrini va normalligini natriy tetraboratning standart eritmasi yordamida titrlab aniqlanadi. Buning uchun natriy tetraboratning standart eritmasini tayyorlash kerak.