Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

Qoʻshimcha foydalanish uchun adabiyotlar: 3, 4, 6, 10, 30, 33, 55, 57.
)
 
 
Tajriba maqsadi: 
Torning tebranish chastorasining tor uzunligiga va tarangligiga 
bogʻliqligini aniqlash 
Qisqacha nazariya
: Tor tarang tortilganda tor uzunligi L u tarqatadigan mexanik 
toʻlqinning uzunligining yarmiga teng boʻladi: 
𝐿 = 𝜆 /2
. Shuning uchun torning 
asosiy toni chastotasi quyidagicha aniqlanadi
𝑓 = 𝑐/(2𝐿)
(1.47) 
bu erda c tor boʻylab tarqaladigan toʻlqin fazasi tezligi. Faza tezligi taranglik kuchi 
F, tor koʻndalang kesimi yuzasi S va tor zichligiga bogʻliq 
𝑐
2
= 𝐹/(𝐴𝜌)
(1.48) 
Tajribada tebranish chastotasi f va mos holda tovush balandligi tor uzunligi hamda 
taranglik kuchi funksiyasi sifatida oʻlchanadi. Buning uchun CASSY 2 T tebranish 
davrini oʻlchash uchun katta aniqlikdagi sekundomer sifatida qoʻllaniladi. 
Kerakli asbob va jihozlar: 
1. CASSY Sensori (524 010 yoki 524 013) – 1ta 
2. CASSY Lab 2 (524 220) – 1ta 
3. Taymer adapteri yoki Taymer S (524 034 yoki 524 074) – 1ta 
4. Shoxsimon yorugʻlik toʻsuvchi, infraqizil (337 46) – 1ta 
5. Koʻp oʻzakli kabel, 6-oʻzakli, 1.5 m (501 16) - 1ta 
6. Monoxord (414 01) – 1ta 
7. Yuqori aniqlikli dinamometr, 100 N (314 201) – 1ta 
8. V-shaklli stend asosi, 20 cm (300 02) - 1ta 
9. Stend yoʻlkasi, 10 cm (300 40) – 1ta 
10.Stend yoʻlkasi, 25 cm (300 41) – 1ta 
11.Leybold multiqisqichi (301 01) – 1ta 
12.Windows XP/Vista/7/8 operatsion tizimi oʻrnatilagan PC

---

57 
Tajriba qurilmasi (19-rasmga qarang) 
T tebranish davri monoxordning yogʻoch rezonans qutisi va tor orasiga oʻrnatilgan 
shoxsimon yorugʻlik toʻsgich bilan oʻlchanadi. Yorugʻlik toʻsgich CASSY-Sensor 
kirishi A ga taymer orqali koʻp ozakli kabel bilan ulangan.
19-rasm. Tajriba qurilmasi