“Umumiy fizika” kursidan mustaqil ishlarni bajarishdagi uslubiy ko’rsatma

 

Foydalanadigan adabiyotlar: 

1.  I.V.Savelyev. “Umumiy fizika kursi”. III qism. T.O‟qituvchi. 1975 y. 337 

bet. 

2.  S.X.Astanov. Umumiy fizika kursidan ma‟ruzalar matni. Buxoro 2008 y. 94 

betlar.  

---

 

36 

35. Ma’ruza. Stefan – Bolsman qonuni. Vin qonuni.  

 

Absolyut qora jismning to'la nur chiqarish qobiliyati temperaturaning 4 

darajasiga proporsionaldir (Stefan-Bolsman)  

E

T

=sT

4

,                          

  

s=5,67 10

-8

BT/м

2

К

4

. 

Bu  formulani  Stefan  tajriba  natijalarini  tahlil  qilish  natijasida  topdi,  lekin 

xato  qilib  ixtiyoriy  jism  uchun  o'rinli  deb  hisobladi.  Bolsman  bu  qonunni 

termodinamik  metod  asosida  topdi  va  absolyut  qora  jism  uchun  o'rinli 

ekanligini  ko'rsatdi.  Ba'zi  ishlarda  bu  qonunni  ixtiyoriy  jism  uchun  o'rinli 

ko'rinishini  topishga  harakatlar  bo'ldi: Е

т

=ВТ

п

,  lekin  V  ham  p  ham  turli  xil 

temperaturalar  uchun  turlicha  bo'lib  chiqaverdi.  Uzunligiga  bog‟liqligi 

(spektral taqsimot) turli T lar uchun keltirilgan. 

 1. Unda absolyut qora jism nurlanish spektri uzluksizligi, 

2. Har bir temperaturaga oid bo'lgan nurlanishning energetik taqsimotini 

ifodalovchi egri chiziqda aniq maksimum bo'lib, u temperatura oshgan sari 

qisqa to'lqin soqasiga siljishi ko'rinib turibdi. 

Vinning  siljish  qonuni:  absolyut  qora  jism  nur  chiqarish  qobiliyatining 

maksimumiga  mos  keluvchi   m  to'lqin  uzunligining  temperaturaga 

ko'paytmasi o'zgarmas kattalikdir: 

l

m

Т=b.