Umumiy ekologiya haqida tushuncha Umimiy ekologiya haqida tushuncha. Ekologiya fanining asoschilari va ta’lim tarbiyada tutgan o’rni. Umumiy ekologiyaning bo’limlari. Hozirgi zamon ekologiyasining sohalari

---

Umumiy ekologiya haqida tushuncha
Umimiy ekologiya haqida tushuncha.
Ekologiya fanining asoschilari va ta’lim tarbiyada tutgan o’rni.
Umumiy ekologiyaning bo’limlari.
Hozirgi zamon ekologiyasining sohalari.
Reja:

---

Bugungi kunda ekologiya fani tushunchasi har bir kishining ongiga singib bormoqda.
Deyarli har kuni gazeta sahifalarida, radio va oynaijahon ko'rsatuvlarida hozirgi sharoitdagi
ekologik muammolar hamda ularni hal etish borasida olib borilayolgan sa'y-harakatlar haqida
ma'lumotlar beriladi. Ekologiya tushunchasini fanga birinchi bo'lib 1866-yilda nemis biologi
E.Gekkel tomonidan kiritilgan. Ekologiya tushunchasi yunoncha so'z bo'lib, «eko» — uy,
yashash joyi, makon, maskan, «logos» — fan degan ma'noni bildiradi. Ya’ni o’z uyimizni
avaylaymiz, asraymiz. O'rganish deganda, albatta, undagi barcha tirik organizmlar va
jarayonlarni o'rganish, ya'ni ushbu uyni yoki maskanni hayot uchun yaroqli holda saqlash kabi
masalalar tushunilishi kerak.
Tabiat biz o’zimiz tasavvur etgandan ko’ra murakkabroqdir. Ekologiyaning
asosiy qonunini quyidagicha ifodalash mumkin:
Tabiatda inson nimaiki ish qilmasin ularning barchasi unda ko’pincha oldindan 
bilib bo’lmaydigan u yoki bu oqibatlarni keltirib chiqaradi
.

---

Ekologiya tirik jonzotlarning yashash sharoiti va ularning o'zlari yashab turgan
muhit
bilan
o’zaro murakkab munosabatlari va shu asosda tug'ilgan
qonuniyatlarni o 'rganadi.
Ma’lumki so’ngi yillarda “Ekologiya” so’zi juda ommaviylashib ketdi.
Ko’pincha atrof-muhitning nomaqbul holati haqida gapirganda bu so’z tez-
tez tilga olinadi. Ba’zan bu atama “Jamiyat”, “Oila”, “Inson”, “Salomatlik”
kabi so’zlar bilan birgalikda ishlatiladi.
Insoniyat o’z taraqqiyotining ilk bosqichlarida tabiatga bo’ysunadi va
faoliyat ko’rsatadi. Tabiat bilan uzluksiz munosabatda bo’ladi va muammolar
keltirib chiqaradi. Bu muammolar ekologik muammolar bo’lib hisoblanadi.

---

1921 -yilda amerikalik olimlar Bortes va Park tomonidan inson ekologiyasi degan yangi
fan kiritildi. Inson ekologiyasini o'rganish natijasida ijtimoiy ekologiya vujudga keladi.
Unga birinchi bo'lib Raderik Mak Kenzil ta'rif bergan.
Ijtimoiy ekologiya ijtomoiy fanlarda biri hisoblanib, uningmaqsadi inson bilan atrof-
muhit o’rtasidagixususiy bog’lanishlarni o’rganishdan iborat.
Tabiat biz o’zimiz tasavvur etgandan ko’ra murakkabroqdir. Ekologiyaning asosiy qonunini
quyidagicha ifodalash mumkin:
Tabiatda inson nimaiki ish qilmasin ularning barchasi unda ko’pincha oldindan bilib
bo’lmaydigan u yoki bu oqibatlarni keltirib chiqaradi.

---

Umumiy ekologiya to'rt bo'limga bo'lib o'rganiladi:
Autekologiya
(«autos»
—
yunoncha so'z bo'lib, «o'zi»
degan
ma'noni
bildiradi)
ayrim turlarning ular yashab
turgan
muhit bilan o'zaro
munosabatini,
ularning
qanday muhitga ko'proq va
uzviy
moslashganligini
o'rganadi.
Populyatsiyalar
ekologiyasi
(«papulyason» — fransuzcha
so'z bo'lib, «aholi» degan
ma'noni
bildiradi)
populyatsiyalar tuzilmasi va
dinamikasini,
ma'lum
sharoitda
turli
organizmlar
sonining o'zgarish (biomassa
dinamikasi)
sabablarini
tekshiradi.
Sinekologiya
(«sin»
—
yunoncha so'z bo'lib, uning
ma'nosi «birlikda» demakdir)
biogeotsenozlarning tuzilishi
va xossalarini, ayrim o'simlik
va hayvon turlarini o'zaro
aloqasini hamda ularni tashqi
muhit
bilan
munosabatini
o'rganadi.
Ekotizim
larning tadqiq
qilishning
rivojlanishi
biosfera
haqidagi
ta'limotni
vujudga
keltiradi.

---

Ekologiya fani sohalari.
Global ekologiya
Ijtimoiy ekologiya
Inson ekologiyasi
Injenerlik ekologiya
Biokimyo ekologiya
Evolutsion ekologiya
Morfologik ekologiya
Qishloq xo 'jaligi ekologiyasi
Koinot ekologiyasi
O 'simliklar ekologiyasi
Hashoratlar ekologiyasi
Umurtqalilar ekologiyasi
Chuchuk suv ekologiyasi
Dengiz ekologiyasi
Quruqlik ekologiyasi
Okean ekologiyasi
va boshqalar

---