Umumiy doc

1.3-§. O‘LCHASH O‘ZGARTIRISHLARI VA O‘ZGARTKICHLARI 
Texnologik o‘lchashlarning mohiyatini texnik jihatdan qisqacha quyidagicha 
ifodalash mumkin: 
«nimani, qanday qilib va nima bilan o‘lchanadi?».
SHuning 
uchun, bundan keyin aniq fizik kattaliklarni o‘lchash usullari va o‘lchashlarning eng 
keng tarqalgan ishonchli ishchi vositalari: o‘lchash o‘zgartkichlari va o‘lchash 
asboblari qarab chiqiladi. 
Ko‘pchilik hollarda o‘lchashlar o‘lchanayotgan fizik kattalikni oldindan 
o‘zgartirish bilan bog‘lik.. 
O‘lchash o‘zgartirishi
- bitta fizik kattalikning o‘lchamini boshqa fizik 
kattalikning o‘lchamiga o‘zgartirishdan iboratdir. Misol tariqasida 
R
bosimni 
deformasion manometr yordamida o‘lchashni qarab chiqamiz. Bosim ta’sirida 
naychasimon prujina buraladi (uning erkin uchi biroz siljiydi) — bu o‘zgartirishning 
birinchi bosqichi: 
∆
R
→
∆
l
. Naychasimon 
prujina uchining siljishi o‘qning burilish 
burchagiga o‘zgaradi: 
∆
l
→
∆φ
— bu 
o‘zgartirishning ikkinchi bosqichidir. O‘kda 
?
l
t
?
l
t
?
l
t
E
I
1.1 – 
расм