Umumiy doc

Мувознатлаштирил
- 
маган
 
кўприкнинг
 
принципиал
 
схемаси
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

81
kuchlanishini nazorat qarshiligi R
n
bajaradi. R
H
ning qiymati shunday tanlanishi 
kerakki, karshilik ulanganda asbob strelkasi shkaladagi qizil chiziqli belgini 
ko‘rsatsin. 
R
t
qarshilik o‘zgarganda, almashlab ulagich O‘ vaziyatda turganida, 
millivoltmetr orqali kuchi shu o‘zgarishiga to‘g‘ri mutanosib bo‘lgan tok o‘tadi: 
K
R
R
R
R
U
I
t
ab
M
3
1
2
−
⋅
=
(2.70) 
Bunda K (Om
3
larda) ushbu qiymatga teng:
R
M
(R
1
+R
t
)
·
(R
2
+R
3
)+R
2
R
3
(R
1
+R
t
)+R
1
R
t
(R
2
+R
3
) (2.71)
(2.70) tenglamadan ko‘rinadiki, millivoltmetr orqali o‘tadigan tok kuchi 
ta’minlash kuchlanishi U
ab
ga to‘g‘ri mutanosib, demak tokni o‘zgarmas saqlab turish 
kerak ekan. 
Muvozanatlashtirilmagan 
ko‘priklarning 
afzalliklariga 
sxemasining 
muvozanatlashtiradigan qurilmani talab etmaydigan soddaligini, kichik qarshiliklarni 
o‘lchash uchun ishlatish mumkinligini kiritish mumkin. Muvozanatlashtirilmagan 
ko‘priklarning kamchiliklariga ko‘rsatishlarining ta’minlash kuchlanishi o‘zgarishiga 
bog‘liqlngini, ko‘prik shkalasining chiziqsizligini kiritish mumkin. 
Muvozanatlashtirilgan avtomatik ko‘priklarda reoxordning sirpang‘ichi 
avtomatik ravishda siljiydi. Bunday ko‘priklarning o‘lchash sxemasi o‘zgarmas yoki 
o‘zgaruvchan tok manbaidan ta’minlanadi. O‘zgaruvchan tok muvozanatlashtirilgan 
ko‘priklarida aktiv qarshiliklar hal qiluvchi ahamiyatga ega, shuning uchun, 
o‘zgarmas tok ko‘priklari uchun chiqarilgan yuqoridagi tenglamalar o‘zgaruvchan 
ko‘priklar uchun ham yaraydi. O‘zgaruvchan tok muvozanatlashtirilgan ko‘priklari 
bir qator afzalliklarga ega: o‘lchash sxemasi kuch transformatorining bir o‘ramidan 
ta’minlanadi, ya’ni qo‘shimcha ta’minlash manbai talab qilinmaydi, shu bilan birga 
tebranish 
o‘zgartgich 
(vibroo‘zgartgich) 
ning 
ham 
zaruriyati 
bo‘lmaydi. 
Muvozanatlashtirilgan avtomatik ko‘priklarning turi ko‘p, lekin ularning ish prinsipi 
bir xil. Misol sifatida ko‘rsatuvchi va o‘ziyozar muvozanatlashtirilgan avtomatik 
ko‘prikning o‘zgaruvchan tokdan ta’minlanuvchi prinsipial sxemasi 2.20-rasmda 
ko‘rsatilgan. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

82
Ko‘rsatuvchi muvozanatlashtirilgan ko‘priklar xam shu prinsipial sxema 
bo‘yicha ishlaydi, lekin ularda yozuv bloki yo‘k. 2.20- rasmdagi prinsipial sxemada 
quyidagi shartli belgilar qabul kilingan: 
СД
РД
ЭК
а
в
6,3
в
R
p
R
ш
R
П
R
з
R
д
R
б
R
1
R
2
R
л
R
л
R
t
2.20 – rasm.