Umumiy doc

21.9 – §. AVTOMATIK LOYIHALASH TIZIMLARI
Ишлаб
чиқариш
1 
Ишлаб
чиқариш
М
. . . 
МТМ
1,1 
МТМ
1,1 
МТМ
1,1 
МТМ
1,1 
. . . 
. . . 
. . . 
Марказий
Э
Ҳ
М
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

671 
 
Fan – texnika taraqqiyotining jadallashuvi ommaviy ishlab chiqarish 
samaradorligining oshishi va mahsulot sifati yaxshilanishining hal qiluvchi 
shartidir. YAngi zamonaviy texnika va texnologiyani, ishlab chiqarishni 
boshqarishning samarali tizimlariniishlab chiqish ko‘rsatib o‘tilgan vazifani hal 
etadi. 
SHu bilan birga amaliyotning ko‘rsatishicha, turli xil masalalarni hal etishda 
yangi texnika imkoniyatlari va samaradorligining o‘sishi bilan bir vaqtda uni 
loyihalash va tayyorlashga sarflanadigan moddiy va vaqt xarajatlari ortadi. Ishlab 
chiqishlarning vaqt bo‘yicha cho‘zilib ketishi ularning tez eskirishiga olib keladi. 
YAngi buyumlarni; mashinalarni, apparatlarni, texnologik jarayonlarni, 
asboblarni 
va 
avtomatlashtirish 
vositalarini, 
avtomatlashtirish 
tizimlarinitayyorlashda vaqt eng ko‘p darajada qaerda yo‘qotiladi? Loyihalash 
jarayonlarini qanday tezlashtirish kerak? 
Loyihalash tajribasini tahlil qilish asosida shu narsa aniqlanganki, ko‘p vaqt 
kutubxonalarda, arxivlarda, ilmiy – texnik axborot bo‘limlarida, umumiy loyiha 
kabinetlarida texnik axborotni qidirishga, hisoblash va chizma ishlarini, chizma va 
konstruktorlik hujjatlarini rasmiylashtirish va tuzatish ishlariga sarflanadi. 
U yoki bu turdagi ishning salmog‘i o‘zgarishi mumkin. Biroq, umuman 
noijodiy ishning umumiy hajmi juda katta. Ba’zan ilmiy – texnik axborotni 
izlashning o‘ziga umumiy loyihalash vaqtining uchdan biri sarflanadi. Tabiiyki, 
bunday hol texnik axborotning qadrsizlanishiga olib keladi. 
Mutaxassislarning sa’y – harakatlari, zamonaviy texnika yutuqlari yangi 
buyumlarni ishlab chiqish sur’atlarini fan –texnika yutuqlari sur’atlari bilan 
tenglashtirishga imkon berdi. Muammo avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlarini 
(ALT) yaratish va joriy qilish yo‘li bilan hal qilinmoqda. ALT loyihaviy mehnatni 
jadallashtiradi, uning ijodiy mazmunini chuqurlashtiradi. 
ALT deb loyiha tashkilotlari bo‘linmalari bilan o‘zaro bog‘langan va 
avtomatlashtirilgan 
yoki 
avtomatik 
loyihalashni 
bajaruvchi 
loyihalashni 
avtomatlashtirish vositalari majmuasidan iborat tashkiliy – texnik tizimga aytiladi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

672 
ALT da loyihalash natijasi – loyihalash ob’ektini yaratish uchun zarur 
talablarni qondiruvchi ob’ektlarni va uning tarkibiy qismlarini loyihalashning 
hamma yoki ayrim bosqichlaridagi tugallangan loyihaviy qarorlar (echimlar) 
majmuasidir. 
ALT ni yaratish maqsadlari loyihalash ob’ektlarining samaradorligini oshirgan 
holda ularni yaratish va ishlatish xarajatlarini kamaytirish, muddatlarni qisqartirish, 
loyihalashga sarflanadigan mehnatni kamaytirish va loyihaviy hujjatlarning sifatini 
oshirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirishdan iborat. 
Qo‘yilgan maqsadga matematik usullarni va EHMni qo‘llash, loyihaviy 
ishlarni kompleks avtomatlashtirish, loyihalashni boshqarish sifatini oshirish, 
loyihalanayotgan ob’ektlarning samarali matematik modellarini qo‘llash, 
komplektlovchi buyumlar va materiallarni qo‘llash, ko‘p variantli loyihalash va 
optimallash usullaridan foydalanish asosida loyihalash yo‘li bilan erishiladi.