Umumiy doc

 
2.4-§. TERMOELEKTR TERMOMETRLAR 
Haroratni o‘lchashning termoelektr termometr (termojuft) usuli termo EYUK 
ning haroratga bog‘liqligiga asoslangan. Bu asbob — 200°S dan + 2500°S gacha 
bo‘lgan haroratlarni o‘lchashda texnikaning turli sohalari va ilmiy-
tekshirish ishlarida keng qo‘llanadi. Termoelektr termometrlar
yordamida haroratni o‘lchash 1821 yilda Zeebek kashf etgan 
termoelektr hodisasiga asoslangan. Bu hodisaning haroratlarni 
o‘lchashda qo‘llanish ikki xil metall simdan iborat zanjirda ularning 
kavsharlangan joyida haroratlar farqi hisobiga hosil bo‘ladigan 
EYUK effektiga asoslangan. xil Har xil A va V o‘tkazgichlardan 
iborat zanjirni ko‘rib chiqamiz (2.2-rasm). Termojuftning o‘lchanayotgan muhitga 
tegib turgan joyi, kavsharlangan uchi 1 issiq ulanma, o‘zgarmas t
o
haroratli muhitdagi 
joyi 2 esa (erkin uchi) sovuq ulanma deyiladi. A va V o‘tkazgichlar termoelektrodlar 
deyiladi. Bunday kavsharlangan o‘tkazgichlar esa termojuft deb ataladi, ularda hosil 
bo‘ladigan elektr yurituvchi kuch termoelektr yurituvchi kuch (TEYUK) deyiladi. 
TEYUK hosil bo‘lishining sababi erkin elektronlar zichligi ko‘proq metallning erkin 
elektronlar zichligi kamroq metallga diffuziyasi bilan izohlanadi. SHu paytda ikki xil 
metallning birikish joyida paydo bo‘ladigan elektr maydon diffuziyaga qarshilik 
ko‘rsatadi. Elektronlarning diffuzion o‘tish tezligi elektr maydon ta’sirida ularning 
1
2
А
В
t
0
t
2.2–
расм
.