Umumiy doc

5.7-§. ULTRATOVUSHLI VA RADIOTO‘LQINLI SATH 
O‘LCHAGICHLARI 
Hozirgi paytda sanoatda ultratovushli sath o‘lchagichlari keng tarqalmoq.da. 
Bu asboblar boshqa asboblarga nisbatan kontaktsizlik, yuqori aniqlik, kichik 
inersionlik, katta chegarada va agressiv suyuqliklarda ishlatilishi kabi bir qator 
muhim afzalliklarga ega. Ammo o‘lchash sxemalarining murakkabligi, shuningdek, 
etarli darajada ishonchli bo‘lmagani sababli, bu asboblar boshqa qurilmalardan 
foydalanish mumkin bo‘lmagandagina ishlatiladi. 
 
Ultratovushli sath o‘lchagichlarining ishlash prinsipi
suyuqlik, gaz (havo) 
chegarasidan tovush to‘lqinlarining qaytish prinsipiga asoslangan. Ultratovush 
impulsining havo va o‘lchanayotgan muhit (suyuqlik) chegarasi sirtidan qaytish 
kattaliklari akustik qarshilikning keskin farqi natijasida sodir bo‘ladi. 5.13-rasmda 
ultratovushli sath badandligi o‘lchagichning struktura sxemasi ko‘rsatilgan. 
Impuls ultratovushli tebranishlar generatori 1 dan nurlatgich 2 orqali sathi 
o‘lchanayotgan sig‘imga uzatiladi. ultratovush go‘lqinlar o‘lchanayotgan muhitda 
tarqaladi va suyuqlik-havo chegarasidan qaytadi. Qaytgan to‘lqinlar muhitdan teskari 
5.13 – 
расм
.