Umumiy doc

4.2- §. BOSIM FARQLARI O‘ZGARUVCHAN SARF 
O‘LCHAGICHLAR 
Quvurlardagi suyuqlik, gaz va bug‘ sarfini bosim farqlari o‘zgaruvchan sarf 
o‘lchagichlar bilan o‘lchash keng tarqalgan va yaxshi o‘rganilgan. Sarfni bunday usul 
bilan o‘lchash suyuqlik yoki gaz o‘tayotgan quvurda kichik diametrli to‘siq-
diafragma. 4.1 – rasm,a, soplo 4.1 – rasm,b, Venturi soplosi 4.1 – rasm, v va Venturi 
quvuri 4.1 – rasm, g o‘rnatish natijasida hosil bo‘ladigan modda potensial energiyasi 
(statik bosimi) ning o‘zgarishini o‘lchashga asoslangan. Kichik diametrli to‘siq 
vazifasini bajaruvchi toraytirish qurilmasi quvurga o‘rnatilib, mahalliy torayishni 
hosil qiladi. Suyuqlik, gaz yoki bug‘ quvurning kesimi toraygan joyidan 
o‘tayotganida uning tezligi oshadi. Tezlikning va, binobarin, kinetik energiyaning 
ortishi oqimning kesimi toraygan joyida potensial energiyaning kamayishiga olib 
keladi. Bunda to‘siqdan keyingi statik bosim undan oldingi statik bosimdan kam 
bo‘ladi. SHunday qilib, modda toraytirish qurilmasidan o‘tishda bosimlar farqi 
∆
R = 
R
1
—R
2
xosil bo‘ladi. Bu bosimlar farqi oqim tezligi va modda sarfiga mutanosib 
bo‘ladi. Demak, toraytirish qurilmasi hosil qilgan bosim farqlari quvurdan o‘tayotgan 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

125 
modda capfining o‘lchovi bo‘lishi mumkin. Sarfning son qiymati esa difmanometr 
o‘lchagan 
∆
R bosimlar farqi bo‘yicha aniqlanadi. 
4.1 rasm.