Umumiy biyologiya

                                                  2-matn 

                                       Hujayraning tuzilishi 

Barcha to’qima va a’zolar hujayralarining umumiy tuzilishi o’xshash 

bo’ladi. Hujayra quyidagi uch qismdan tarkib topadi: membrana (parda), 

sitoplazma va yadro. 

Hujayra membranasi uning ustini qoplab turuvchi yupqa parda bo’lib, oqsil 

va yog’ (lipid)lardan tashkil topgan. U hujayralarda moddalar almashinuvi 

jarayoni, ya’ni hujayraning oziq moddalar va kislorod bilan ta’minlanishi, 

shuningdek, moddalar almashinuvi natijasida hosil bo’lgan zaharli chiqindilarning 

hujayradan qonga o’tkazilishida muhim ahamiyatga ega. Membrana hujayra ichi 

va tashqarisidagi (hujayralararo) suyuqliklardagi ionlarning tarkibi muvozanatda 

bo’lishini ta’minlaydi. Hujayra ichi va tashqarisidagi suyuqliklarda ionlar 

tarkibining har xil bo’lishi (hujayra ichidagi suyuqlikda kaliy ionlari, tashqarisidagi 

suyuqlikda esa natriy ionlari konsentratsiyasi yuqori bo’ladi) hujayrada biologik 

tok (biotok) hosil qiladi. Biotok maxsus asboblar yordamida aniqlanadi. Ushbu 

holat turli to’qima va organlar faoliyatini o’rganishda muhim ahamiyatga ega. 

Xususan, yurak muskullarining biotoklari elektrokardiograf asbobi yordamida 

maxsus lentaga yozib olinadi, yozuv natijalariga ko’ra mutaxassislar yurakning 

faoliyati xususida xulosa chiqaradilar, kasallik turi aniqlanadi.