Umumiy astronomiya

§ 2.4. Quyosh sistemasi jismlarining o‘lchamlarini aniqlish

Quyosh sistemasiga kiruvchi osmon jismlari, yulduzlardan farq qilib, juda kichik bo‘lsada. Ma’lum burchak ostida ko‘rinadi. Shuning uchun ham ulargacha masofa aniq bo‘lganda, ularning chiziqli o‘lchamlarini hisoblash qiyinchilik tug‘dirmaydi.

2.5-rasm.

Samoda M sayyoraning radiusi r Yerdagi K kuzatuvchiga burchak ostida ko‘rinsin (2.5-rasm). U holda KLM to‘g‘ri burchakli uchburchakdan

yoki _(2.31)

bo‘ladi. KM oraliq l dan juda kam farq qilganidan KM=l yozish mumkin unda

r=lsin _(2.32)

bo‘ladi. Bu yerdan l ni aniqlaydigan bo‘lsak

_(2.33)

Binobarin planeta radiusi r:

_(2.34)

yoki va -yoy sekundi bilan o‘lchanadigan burchaklar bo‘lganidan

_(2.35)

ifoda orqali topiladi. Masalan Oy uchun r=57, =15,5. U holda Oyning radiusi yuqoridagi ifodaga ko‘ra

_(2.36)

bo‘ladi, bu esa Oy radiusining Yer radiusi birligidagi qiymatidir.

10-Ma’ruza. Oy orbitasi, ko’rinma fazalar va aylanish davrlari. Oy libratsiyasi.