Umumiy astronomiya

Tasvir almashtirgichlari (elektron-optik atmashtirgichlari - EOA). 1960-yillardan beri fotokatodlarga asoslangan turli hil tasvir almashtirgichlari ishlatilib kelingan. EOAda fotokatoddagi elektronning boshlang‘ich nuqtasi xaqidagi ma’lumot saqlanada va kuchaytirilgan tasvir flyuorissent ekranda shakillanadi. Shunda tasvir masalan CCD kamerayordamida qayd etilishi mumkin. EOAning afzalliklaridan biri bu – nisbatan qisqa ekspozitsiya davomida xattoki hira obyektlar tasvirlanishi mumkin va kuzatuvlarni detektorlar sezmaydigan to‘lqin uzunliklari sorhalarida ham olib borilishi mumkin.

Detektorlarning ko‘p qo‘llaniladigan boshqa turlaridan biri televizion, ya’ni TV kameraldarga asoslangan (televizion kameralar). Ftokatoddan chiqayotgan elektronlar zaryadning elektrik taqsimoti ko‘rinishiga ega tasvirni shakillantiruvchi elektrodga tushishdan avval bir necha kilovolt kuchlanish bilan tezlashadilar. Ekspozitsiyadan so‘ng, elektrodning har bir nuqtasidagi zaryad uning yuzasini elektron nur yordamida qatorma-qator skanerlanadi. Bu videosignalni yuzaga keltiradi va u televizion trubka ekranida ko‘rinadigan tasvirga almashtirilishi mumkin. Bu ma’lumotni raqamli ko‘rinishda saqlab qo‘yish mumkin. Mukammallashgan sistemalarda, tasvir almashtirgichining fluorissent ekranidagi yakka elektronlar tomonidan hosil qilingan jimirlashlar kompyuterning xotirasida qayd etilishi va saqlanishi mumkin. Tasvirdagi xar bir nuqtaga mos xotira sohasi mavjud va u tasvir elementi yohud piksel deyiladi.

1970-yillar o‘rtalaridan boshlab, yarimo‘tkazgich texnologiyalarni ishlatadigan detektorlardan foydalanish darajasi keskin ravishda ko‘payib bordi. Yarimo‘tkazgichli detektorlar bilan kvant effektivligi tahminan 70-80%gacha etishi mumkin; shunday qilib, sezuvchanlik bundan boshqa yaxshilanishi mumkin emas. Bu turdani yangi detektorlarga mos keladigan to‘lqin uzunligi diapazonlari fotografik plastinkaga qaraganda ancha keng. Detektorlar chiziqli ham bo‘ladi. Raqamli ko‘rinishga ega ma’lumotlarni yig‘ish, saqlash va tahlil etish uchun kompyuterlar ishlatiladi.