Умумий коидалар


-модда. Молиявий курсаткичлар ва рентабеллик оралиги



Download 441,08 Kb.
bet117/279
Sana21.02.2022
Hajmi441,08 Kb.
#68733
TuriКодекс
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   279
Bog'liq
Солик кодекси (янги тахрирда)

187-модда. Молиявий курсаткичлар ва рентабеллик оралиги
Назорат килинадиган битимларда солик солиш максадида даромадларни ушбу Кодекснинг 189 — 192-моддаларида назарда тутилган тартибда аниклашда куйидаги рентабеллик курсаткичларидан фойдаланиш мумкин:
1) акциз солигини ва кушилган киймат солигини хисобга олмаган холда хисоблаб чикарилган, товарларни (хизматларни) реализация килишдан олинган ялпи фойданинг товарларни (хизматларни) реализация килишдан олинган соф тушумга нисбати сифатида аникланадиган ялпи рентабеллик;
2) ялпи фойданинг сотилган товарлар (хизматлар) таннархига нисбати сифатида аникланадиган харажатларнинг ялпи рентабеллиги;
3) акциз солигини ва кушилган киймат солигини хисобга олмаган холда хисоблаб чикарилган, асосий фаолиятдан олинган фойданинг товарларни (хизматларни) реализация килишдан олинган тушумга нисбати сифатида аникланадиган сотиш рентабеллиги;
4) асосий фаолиятдан олинган фойданинг реализация килинган товарларнинг (хизматларнинг) таннархи, реализация килиш харажатлари ва товарларни (хизматларни) реализация килиш билан боглик маъмурий харажатларнинг суммасига нисбати сифатида аникланадиган харажатлар рентабеллиги;
5) товарларни (хизматларни) реализация килишдан олинган ялпи фойданинг реализация килишга доир харажатларга ва товарларни (хизматларни) реализация килиш билан боглик булган маъмурий харажатларга нисбати сифатида аникланадиган реализация килиш буйича харажатларнинг ва маъмурий харажатларнинг рентабеллиги;
6) асосий фаолиятдан олинган фойданинг тахлил килинадиган битимда бевосита ёки билвосита фойдаланиладиган активларнинг (муомалада булмаган ва муомалада булган) жорий бозор кийматига нисбати сифатида аникланадиган активлар рентабеллиги.
Активларнинг жорий бозор киймати тугрисидаги ахборот мавжуд булмаганда активлар рентабеллиги молиявий хисоботнинг маълумотлари асосида аникланиши мумкин.
Рентабеллик ва бошка молиявий курсаткичлар ушбу бобнинг максадида Узбекистон Республикаси юридик шахслари учун Узбекистон Республикасининг бухгалтерия хисоби тугрисидаги конун хужжатларига мувофик тузилган молиявий хисобот маълумотлари асосида аникланади. Чет эл юридик шахслари учун мазкур молиявий курсаткичлар чет давлатларнинг конун хужжатларига мувофик тузилган молиявий хисобот маълумотлари асосида аникланади. Бунда Узбекистон Республикасининг бухгалтерия хисоби тугрисидаги конун хужжатларига мувофик тузиладиган молиявий хисобот маълумотлари билан таккослашни таъминлаш максадида бундай маълумотларга тузатишлар киритилади.
Рентабеллик оралигини аниклаш чогида, агар битимлар назорат килинадиган булмаса, таккосланадиган камида туртта битим, шу жумладан солик туловчи томонидан амалга оширилган битимлар натижалари буйича ёхуд таккосланадиган камида туртта юридик шахснинг молиявий хисоботи маълумотлари асосида аникланадиган рентабеллик курсаткичларидан фойдаланилади. Мазкур юридик шахсларни танлаш назорат килинадиган битимга нисбатан таккосланадиган иктисодий шартларда (тижорат шартларида) узининг тармок хусусиятини ва амалга ошириладиган фаолият турларини инобатга олган холда амалга оширилади.
Назорат килинадиган битим тарафи мансуб булган тармокда, ушбу тарафга нисбатан мустакил юридик шахслар мавжуд булмаганда функционал тахлил учун юридик шахсларни танлаш ушбу юридик шахслар томонидан амалга ошириладиган вазифаларнинг таккосланишини, улар томонидан кабул килинадиган таваккалчиликларни ва фойдаланиладиган активларни инобатга олган холда амалга оширилади.
Таккосланадиган туртта ва ундан ортик битим тугрисидаги ахборот мавжуд булмаганда ёхуд таккосланадиган туртта ва ундан ортик юридик шахснинг молиявий хисоботи мавжуд булмаганда, рентабеллик оралигини аниклаш максадида кам сондаги таккосланадиган битимлар (кам сондаги юридик шахсларнинг молиявий хисоботи) тугрисидаги ахборотдан фойдаланиш мумкин.
Ушбу Кодекснинг 186-моддаси биринчи кисми 2 — 4-бандларида курсатилган усулларни куллаш максадида рентабеллик оралиги куйидаги тартибда аникланади.
Дастлаб рентабеллик оралигини аниклаш учун фойдаланиладиган рентабеллик жами курсаткичлари ушбу ораликни аниклаш учун фойдаланиладиган танламани хосил килган холда, усиб бориш тарзида тартибга келтирилади. Бунда рентабелликнинг хар бир курсаткичига, энг камидан бошлаб уз тартиб раками берилади. Агар танланма рентабелликнинг икки ва ундан ортик бир хил курсаткичини уз ичига олса, унга барча шундай курсаткичлар киритилади.
Рентабеллик оралигини аниклашда назорат килинадиган битим рентабеллиги хисобга олинмайди. Сунгра тупламда рентабеллик курсаткичларининг сони туртга колдиксиз булинишига караб, рентабеллик оралиги куйидаги икки усулдан бири билан аникланади:
1) агар ушбу сон колдиксиз булинса, рентабеллик оралигининг энг кам курсаткичи рентабеллик курсаткичларининг ярим суммасига тенг деб кабул килинади, мазкур курсаткичлар танламада булинишдан хосил булган кисмга тенг булган тартиб ракамига ва кейинги тартиб ракамига эга булади. Рентабеллик оралигининг энг юкори киймати бундай холда рентабеллик курсаткичларининг ярим суммасига тенг деб кабул килинади, мазкур курсаткичлар танламада булинишдан хосил булган кисмнинг уч каррасига тенг булган тартиб ракамига ва кейинги тартиб ракамига эга булади;
2) агар ушбу сон колдиксиз булинмаса, рентабеллик оралигининг энг кам киймати рентабеллик курсаткичига тенг деб кабул килинади, мазкур курсаткич танламада булинишдан хосил булган кисмнинг бутун кисми бирлигига оширилган курсаткичга тенг булган тартиб ракамига эга булади. Рентабеллик оралигининг энг юкори курсаткичи бундай холда рентабеллик курсаткичига тенг деб кабул килинади, мазкур курсаткич танламада булинишдан хосил булган кисмнинг бутун кисми уч карраси бирлигига оширилган кийматга тенг булган тартиб ракамига эга булади.
Таккосланадиган иктисодий шартларда (тижорат шартларида) амалга ошириладиган фаолият натижалари буйича рентабелликни хисоб-китоб килиш юридик шахс молиявий хисоботининг маълумотлари асосида куйидаги шартларга бир вактда риоя килинганида амалга оширилиши мумкин:
1) юридик шахс таккосланадиган фаолиятни амалга оширади ва у билан боглик таккосланадиган вазифаларни бажаради. Фаолиятнинг таккосланиши Узбекистон Республикаси иктисодий фаолият турларининг умумдавлат таснифида, шунингдек халкаро ва бошка таснифларда назарда тутилган иктисодий фаолият турларини хисобга олган холда аникланиши мумкин;
2) юридик шахс соф активларининг умумий микдори рентабеллик хисоб-китоб килинадиган бир неча йилдан охирги йилнинг 31 декабри холатига кура молиявий хисобот маълумотлари буйича манфий хисобланмайди;
3) юридик шахс рентабеллик хисоб-китоб килинадиган бир неча йилдан бир йилдан ортик даврдаги молиявий хисобот маълумотлари буйича сотувлардан зарарларга эга булмайди;
4) юридик шахс 25 фоиздан ортик булган улуш билан бошка юридик шахс фаолиятида бевосита ва (ёки) билвосита иштирок этмайди хамда бевосита иштирок этиш улуши 25 фоиздан ортик булган иштирокчи (акциядор) сифатидаги юридик шахсга эга булмайди.
Агар маълумотларидан рентабеллик оралигини хисоб-китоб килиш учун фойдаланиладиган юридик шахсларнинг консолидациялашган молиявий хисоботи маълумотларидан фойдаланиш имконияти булса, ушбу модданинг саккизинчи кисми 4-бандида назарда тутилган мезонлар кулланилмайди.
Агар ушбу модданинг унинчи ва ун биринчи кисмларида белгиланган чекловларга кура функционал тахлил учун турттадан кам юридик шахс колса, ушбу модданинг саккизинчи кисми 4-бандида курсатилган иштирок этиш улуши мезонлари 25 фоиздан 50 фоизга кадар оширилиши мумкин.
Рентабеллик оралигини хисоб-китоб килиш учун назорат килинадиган битим тузилган пайтдаги ёхуд вакт буйича унга якин булган, аммо битим тузилган календарь йилнинг 31 декабридан кечикмаган пайтдаги мавжуд ахборотдан фойдаланилади.
Ушбу модданинг ун биринчи кисмида курсатилган мазкур ахборот урнига назорат килинадиган битим тузилган календарь йилдан бевосита олдинги уч календарь йилдаги (ёхуд ушбу битимда нархлар белгиланган календарь йилдаги) молиявий хисобот маълумотларидан фойдаланиш мумкин. Мазкур ахборот жумласига солик туловчининг мустакил шахслар билан узи амалга оширган битимлар тугрисидаги ахбороти хам киради.
Рентабеллик оралигини аниклашда таккосланишни таъминлаш максадида рентабеллик курсаткичлари таккосланадиган юридик шахсларнинг молиявий хисоботларидаги маълумотларга асосланган холда мавжуд фаркларга тузатиш киритиш максадида узгариши мумкин. Бундай тузатишлар, хусусан, дебиторлик ва кредиторлик карзи курсаткичларида, солик туловчининг ва молиявий хисобот маълумотларидан рентабеллик оралигини аниклаш учун фойдаланиладиган юридик шахсларнинг молиявий хисоботи маълумотлари буйича товар-моддий захираларнинг курсаткичларида амалга оширилади.

Download 441,08 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   279




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish