Умумий қисм

3. Банк операцияларни турлари.
Банклар банк операцияларининг жуда кўпларини амалга оширади. «Банклар ва банк фолияти тўғрисида»ги Қонуннинг 4-моддаси тижорат банклар учун бажарилиши зарур бўлган ва банклар бажариши мумкин бўлган банк операцияларини рўйхатини аниқлайди.
Банклар учун амалга ошириш зарур бўлга банк операцияларига омонатларни қабул, кредитлаш ва ҳисоб-китоблар операциялари киради. Валюта, касса, лизинг, факторинг ва бошқа операциялар банклар тижорат банклар томонидан амалга оширилиши мумкин.
М.М.Агарков банк операцияларининг қуйидаги банк операциялари турларини ажратади:

1. 
   1) маблағларни жалб қилиш бўйича операциялар (омонатларни қабул қилиш,
   облигациялар чиқариш, банклараро кредитлар ва ҳоказо);
   

1. 
   2) кредит операциялар (кредитлар бериш, талаб қилиш ҳуқуқини сотиб олиш,
   учинчи шахслар учун кафолатлар бериш ва ҳоказо);
   

2. 
   3) тўлов муомиласи бўйича операциялар (маблағларни ўтказиш, чеклар бўйича
   тўловларни амалга ошириш, векселлар билан ишлаш ва ҳоказо).
   

9-Маъруза. Ҳисоб-китоб операциялари.

1. 
   1. Ҳисоб-китоб операциялар моҳияти ва аҳамияти.
   
2. 
   2.
   

Ҳисоб-китоб операциялар - бу банкнинг мижоз ҳисобварағига учинчи шахслардан келган пул маблағларини ёзиш ва мижоз топшириғига асосан унинг хисоб-варағидан учинчи шахслар фойдасига пул маблағларшцдчириш бўйича банкнинг фаолиятидир.
ИЪқорида кўрсатилгандек, юридик шахслар ўз маблағларини банкларда сақлашлари лозим. Юборилган ва қабул қилинган товарлар, бажарилган ва қабул қилинган ишлар, кўрсатилган ва қабул қилинган ҳизматлар учун ҳисоб-китоблар банк ҳисобварағи оркали амалга оширилади.
Товар, иш ва хизматларни олиш ва реализация қилиш фукаролий-ҳуқуқий шартномалар асосида амалга оширилади. Етказилган товар, иш ва ҳизматлар учун олувчи аниқлангаН пул миқдорини тўлаши керак. Олувчи ўз банкига олинган товар, иш ва ҳизматлар учун шартномада кўрсатилган пул маблағларини ўз ҳисобварағидан товар, иш ва хизмат етказувчи фойдасига ўчириш тўғрисида топшириқ беради.
Тўлов топширигани олиб банк қуйидаги ҳаракатларни бажаради. Агар товар, иш ва хизмат етказувси шу банк мижози бўлса, банк хизматчилари тўлов топшириғида кўрсатилган пул маблағларини олувчимни ҳисоб варағида ўчириб, етказувчига қўшиб ёзади.
Агар етказувчининг ҳисоб варағи бошқа банк муассасасида бўлса, олувчининг банки олувчи тўлов топшириғини олгандан кейин банк корреспондентлик хисобварағини юрутувчи ЎР МБ бўлинмасига унинг корреспондентлик ҳисобварағидан товар, иш ва хизмат етказувчисига хисзмат кўрсатадиган банк корреспондентлик ҳисобварағига оливчининг тўлов топшириғида кўрсатилган маблағларни ўтказишни сўрайди. ЎР МБ товар етказувчи банкининг корреспондентлик ҳисобварағига кўрсатилган пул маблағларини ўтказади ва банкга қайси мижоз фойдасига бу пул маблағлар келганини кўрсатади.