Умумий физика курсининг «Молекуляр физика» былимини

IV. TERMODINAMIKANING BIRINCHI QONUNI VA 
UNING IDEAL GAZLARGA TADBIQI 
 
1.
 
Ideal gazning ichki  energiyasi deb nimaga aytiladi? U qanday omillar 
asosida vujudga keladi? 
2.
 
Termodinamikada  gazning  «elementar»  ishi  qanday  aniqlanadi?  U 
qanday  parametrlarga  bog’liq?  Bu  funktsional  bog’lanishning  turli 
Termodinamik  protsesslar  (izoxorik,  izobarik,  adiabatik)  uchun 
analitik  ifodasi  qanday  bo’ladi?  Bu  protsesslarda  gazning  ishi  grafik 
ravishda qanday aniqlanadi? 
3.
 
Gazning  issiqlik  sig’imiga,  solishtirma  issiqlik  sig’imiga,  molyar 
issiqlik sig’imiga izoh bering. 
4.
 
Ideal  gaz  issiqlik  sig’imi  uning  holatining  o’zgarish  protsessiga 
bog’liqligini ko’rsating. 
5.
 
C
p
  va  C
V
    orasida qanday  munosabat  bor?  Bu  issiqlik  sig’imlarining 
fizik ma’nosi qanday? 
6.
 
Gazning  erkinlik  darajalari  soni  deganda  nima  tushuniladi?  Bu  son 
nimaga  bog’liq?  Bir  atomli,  ikki  atomli,  ko’p  atomli  gazlar  uchun  u 
nimaga teng? 
7.
 
Termodinamikaning  birinchi  qonunini  yozing.  Bu  qonun  izoxorik, 
adiabatik, izotermik, izobarik protsesslar uchun qanday ko’rinishlarga 
ega? 
8.
 
Termodinamikaning  birinchi  qonuni  qanday  umumiy  qonunning 
ifodasi hisoblanadi? 
9.
 
O’zgarmas  bosimdagi  molyar  issiqlik  sig’imi  o’zgarmas  hajmdagi 
molyar issiqlik sig’imidan qanday fizik kattalikka farq qiladi? 
10.
 
R. Mayyer  tenglamasini yozing. Gaz doimiysining fizik ma’nosi 
nimadan iborat? 
11.
 
 berilgan  gaz  uchun 


V
Р
С
С
/
  nisbat,  agar  gaz  molekulalari 
atomlarga parchalansa o’zgaradimi? 
12.
 
 berilgan gazning molyar va solishtirma issiqlik sig’imlari bir-biri 
bilan qanday bog’langan? 
13.
 
C
p
  va  C
V
    issiqlik  sig’imlarini  aniqlash  uchun  qanday  hollarda 
issiqlik  sig’imining  klassik  nazariyasi  tasavvurlaridan  foydalanish 
mumkin? 

---

 
85 
14.
 
Ideal gaz issiqlik sig’imining qiymati qaysi oraliqlarda yotadi? 
15.
 
Adiabatik protsessda temperatura va bosim orasidagi bog’lanishni 
qanday topiladi? Uni RT koordinatalarda grafik ravishda tasvirlang. 
16.
 
Qanday protsess adiabatik deyiladi? Qanday usullarda va qanday 
farazlar yordamida adiabatik protsessni amalga oshirish mumkin? 
17.
 
Agar  gaz  a) izotermik, b)  adiabatik,  v) izobarik  kengaysa, uning 
V
1
 dan V
2
 gacha kengayishini grafik ravishda solishtirish mumkinmi? 
18.
 
Ideal  gaz  izobarik,  izotermik,  izoxorik,  adiabatik  protsesslari  IT 
koordinatalarda  qanday  tasvirlanadi?  W  –  ideal  gazning  ichki  
energiyasi. 
19.
 
PW  ko’paytma  bir  atomli  gaz  uchun  ichki    energiyaning  2/3 
qismiga,  ikki  atomli  gaz  uchun  2/5  qismiga  tengligini  qanday 
ko’rsatish  mumkin?  Buning  uchun  qanday  munosabatlardan 
foydalanish  kerak? 
20.
 
Adiabatik  protsessda  adiabata  ko’rsatkichi  bir  atomli  gaz  uchun, 
ikki atomli gaz uchun va ko’p atomli gaz uchun nimaga teng? 
21.
 
Ideal  gaz  P=BV
n
;  n<1  qonuni  bo’yicha  kengaysa  isiydimi  yoki 
soviydimi? B – o’zgarmas kattalik. 
22.
 
Ideal  gaz  bajaradigan  ish  gazning  issiqlik  sig’imiga  (gaz 
molekulasidagi  atomlar  soniga)  bog’liqmi?  Buni  molekulyar-kinetik 
nazariya asosida tushuntiring. 
23.
 
Qanday  protsesslarda  sistema  ichki    energiyasi  o’zgarmasdir? 
Qanday sharoitda sistema  energiyasining o’zgarishi sistema bajargan 
tashqi  ishga  teng  bo’ladi?  Sistema  sifatida  ideal  gaz  qaralsa  ichki  
energiya o’zgarishi qanday bo’ladi? 
24.
 
Adiabatik  va  izotermik  protsesslarda  ideal  gaz  bajargan  ish 
formulasini yozing. 
25.
 
Nima uchun velosiped nasosi shinaga havo haydaganda qiziydi? 
26.
 
Izotermik protsessda gazning issiqlik sig’imi qanday bo’ladi? 
27.
 
Bir  xil  massali  a)  argon  va  geliy;  b)  argon  va  kislorod  bir  xil 
sharoitda  10
0
  ga  isitildi.  Qaysi  gazni  isitish  uchun  ko’proq  issiqlik 
talab etiladi? 
28.
 
Gazni  issiqlik  uzatmay  isitish  mumkinmi?  Gazni  issiqlik 
chiqarmay isitib bo’ladimi? 
29.
 
Gazning issiqlik sig’imi manfiy bo’lishi mumkinmi? 
30.
 
Qanday  usullar  bilan  gazning  ichki    energiyasini  o’zgartirib 
bo’ladi? 
31.
 
Gazni qanday sovitish qulay: izobarikmi yoki izoxorikmi? 
 

---

 
86