|
ELEKTRON KUTUBXONA VA ELEKTRON DARSLIKDAN
FOYDALANISH
Bugungi kunda «Internet» so’zini bilmagan o’quvchi, talaba qo’yinki
biron bir soha xodimlari bo’lmasa kerak.
World Wide Web – Internet hozirgi kungacha yaratilgan eng qulay aloqa
va ulkan tadqiqotlar (ma’lumot qidirish va topish) o’tkazish vositasidir.
Internet yaratilishidan ko’zlangan asosiy maqsadlardan biri – bu insonlar
o’rtasida ma’lumot almashish tizimini yaratish, boshqa aloqa vositalari
ma’lum sabablarga ko’ra faoliyat ko’rsata olmagan holatlarda ham ma’lumot
almashinuvi to’xtovsiz ta’minlashdan iboratdir.
World Wide Web qanday ishlaydi?
Internet foydalanuvchisi biror bir sahifani World Wide Web tarmog’ida
qidirib ochmoqchi bo’lsa, odatda Brouzerga URL (Uniform Resouzge lo
cator) veb sahifaning manzilini yozishni talab etiladi. Bunda foydalanuvchiga
ko’rinmagan holatda amaliy ishlar jarayoni bajariladi. Keyingi qadam
kerakli sahifani ochish uchun NTTR (Hyper Texn Transfer Protocol)
hujjatini JP – manzilida qidirishdir. Qisqa vaqt ichida matn, rasm va boshqa
fayllardan tashkil topgan sahifa veb-Brouzeri yordamida foydalanuvchiga
etkazib beriladi. Veb-Brouzer shu sahifani NTML, CSS va boshqa tilda
yozilgan fayllarni foydalanuvchiga tushunarli ravishda rasm, giper bog’liqlik
va oddiy matn sifatida o’chirib ko’rsatadi. endi foydalanuvchi ekranda veb-
sahifani ko’radi va undan foydalana oladi.
Veb sahifalar orqali minglab onlayn sharoitida savdo qiluvchi
kompaniyalar sahifalariga bog’langan veb sahifalarga o’tib, tanlangan
mahsulotni xarid qilish mumkin.
http://WWW. solegeclub.com – oliy o’quv yurtlari talabalari uchun
mo’ljallangan veb sahifa. Hozirda veb-sahifadan talabalardan tashqari
ko’pchilik kishilar foydalanadilar va ancha arzon narhlarda kitob, komp’yuter
va boshqa mahsulotlarni xarid qilishadi.
Hozirgi kunga kelib deyarli barcha ro’znomalarning, jurnallarning, radio
va yangiliklar taqdimotini taklif etadigan tashkilotlarning o’z veb-sahifalari
mavjud. Shu veb-sahifalar yordamida ular o’z nashrlaridagi eng asosiy
yangiliklarni onlayn ravishda qog’ozdagi nashrlaridan ancha oldin taklif
etadilar.
Foydalanuvchilar Internet orqali qidiruvni amalga oshirib, eng so’nggi
yangiliklardan xabardor bo’lishadi. Hozirda Internetda minglab elektron
jadvallar, gazetalar va davriy nashrlarning elektron versiyalari yaratilgan.
Internetdan axborot qidiruvini qanday amalga oshirish mumkin?
a) Ma’lumot qidirishda varaqdan foydalanish. Internetdan topish kerak
bo’lgan ma’lumotlar predmetini va nomini varaqqa yozib oling.
Qidirishdan oldingi amaliy tahlilni bajaring.
11
1. Siz qidirmoqchi bo’lgan ma’lumotda qanday noyob nom, kalit so’z,
qisqartma nomlar, atamalar qatnashganligi haqida o’ylab ko’ring.
2. Siz qidirayotgan ma’lumot bilan bog’liq biron bir korxona, tashkilot,
jamiyatlar veb-sahiflarida bo’lishi mumkinligi haqida bilasizmiq Kalit
so’zlarni qo’shtirnoq ichiga yozib ham qidirish mumkin.
3. O’ylab ko’ring, yana qanday kalit so’zlar sizga kerakli ma’lumot
ichida qatnashishi mumkin.
4. 1, -2 yoki 3 amallarda keltirilgan fikrlarni, so’zlarni bir-biri bilan
joyini o’zgartirish yo’li bilan kerakli ko’rinishga hosil qiling.
5. 4-amalda hosil qilingan so’zlar yig’indisini, sinonimlari bilan
almashtirishni ham o’ylab ko’ring, balki aynan shu sinonimlar ham kerakli
hujjatda ishlatilgan bo’lishi kerak.
6. Hosil qilingan so’zlar to’plami bizga kerakli bo’lmagan natijani
taqdim etish ehtimoli iloji boricha kamaytiring.
Internetda qidiruvni amalga oshirish usullari quyidagicha bo’ladi:
Ma’lumot topish WWW tarmog’ining kundan-kun kengayib borayotganligini
inobatga olib, ma’lumotni tezda qidirib topish jarayoni borgan sari
qiyinlashib ketmoqda. Ma’lumot qidiruvini osonlashtirish maqsadida qidiruv
tizimlaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir. kerakli veb-sahifa topilib
ochilgandan so’ng sahifa ichida ham kerakli matnni qidirib topish mumkin.
Veb-sahifa ichida matnni qidirib topish.
Sahifada biror-bir matnni izlab topish uchun quyidagi amallardan birini
bajarish lozim:
1.
Demak, [Ctrl]Q[F] tugmasini bosish yoki
2.
G’Pravka/>/Nayti na
etoy
stranitseG’… buyruqlarini
/U
Brouzerida bajarib /Poisk/ darchasini hosil qilasiz va
qidirilayotgan matnni /Nayti/ darchasiga yozing.
3.
So’ngra [Nayti dalee] tugmasini bosing. kerakli matn izlab
topilgandan so’ng qidiruvni tugatish uchun [Otmena] tugmasini
bosing.
Qidiruv motorlaridan foydalanish qidiruv motorlari Internetda mavjud
veb-sahifalar ichida kalit so’zlar bo’yicha qidiruvni amalga oshirishga
ko’maklashadi.
Quyida ayrim qidiruv motorlarining nomi manzili keltirilgan:
Qidiruv motorlari Manzili URL
Google http://www.google.com
Jnfoseek http://www.infoseek.com.
Lucos http://www.lycos.com.
Yahoo http://www.yahoo.com.
Qidiruv motorlarida qidiruvchi amalga oshirishda qidiruv darchasiga kerakli
kalit so’z yoziladi va qidiruv tugmasi bosiladi.
Qaysi qidiruv motoridan foydalangan ma’qul?
12
Internetda qidirilayotgan ma’lumotni tezroq hamda to’liqroq holda topish
uchun quyidagi yo’nalish bo’yicha saralangan veb-sahifalardan foydalangan
maqsadga muvofiq.
Mavzu yo’nalishi Taklif qilinayotgan qidiruv tizimi
Ta’lim
Do'stlaringiz bilan baham: |
