Umum va tib psix p65

O ‘ta qimmatli g ‘oyalar.
Kishi ongida emotsional, aniq, 
rang-barang fikrlar ustun bo‘lsa, shu haqida so‘z yuritiladi. 
Odatda, bu fikrlar bema’ni tabiatli bo‘lmaydi, lekin bemor 
unga shunday katta ahamiyat beradiki, ular aslida bunga 
arzimaydi. Masalan, xafalik hissi shu qadar kuchli ahamiyatga, 
dil og‘rishi shu qadar kuchli hisga ega bo‘ladiki, u kishi ongida 
hukmron bo‘lib qoladi. Bemor boshqa hech narsa haqida 
o‘ylay olmaydi, u atrofda ro‘y berayotgan narsalarga o ‘ziga 
yetgan alam nuqtayi nazaridan qaraganda, uning fikri yodi, 
birdan bir maqsadi — qasos olishga qaratilgan bo‘ladi.
Aqlpastlik
— tafakkurning buzilishi bo‘lib, bunda odamning 
hodisalar o‘rtasidagi bog‘lanishni tushunish qobiliyati pasayib 
ketadi, asosiy narsani ikkinchi darajali narsadan farq qilish 
qobiliyati yo‘qoladi, odam o‘z fikrlari, yurish-turishiga tanqidiy 
ko‘z bilan qaray olmaydigan bo‘lib qoladi, xotirasi pasayadi, 
bilim va tasawurlarining zaxirasi kamayib ketadi. Aqlpastlikning 
ikki turi tafovut qilinadi: tug‘ma aqlpastlik va turmushda orttiril- 
gan aqlpastlik. 
Tug‘ma aqlpastlik
asosida bolaning ona qornida 
zararlanishi yoki juda go‘daklik davrida kasal bo‘lib qolishi 
natijasida miyasining yetarlicha rivojlanmay qolishi yotadi.
Turmushda orttirilgan aqlplastlik
(demensiya) ko‘pincha 
progressiv falajlik, qarilik psixozlari: bosh miya tomirlari atero- 
sklerozi, bosh miya shikastlarida bosh miyaning tug‘ilishdan ancha 
keyingi davrda organik kasallikka uchrashining oqibati bo‘lib 
hisoblanadi. U yalpi va lakunar (o‘choqli) aqlzaiflikka bo‘linadi.
Aqlida nuqsonlari bo‘lgan bemorlarga xizmat ko‘rsatish 
ancha mushkul vazifadir. Ular ko‘pincha o‘zlariga qaratilgan 
savolni noto‘g‘ri tushunadilar. Ularning beo‘xshov gaplari va 
xatti-harakatlari atrofdagilarning g‘azablanishiga sabab bo‘- 
ladi. Bunday bemorlarga xizmat qilish tibbiyot xodimidan 
zo‘r sabr-matonatni va shafqatli bo‘lish hislarini talab qiladi. 
Munosabatning eng yaxshi shakli xayrixohlikdir. Bu toifadagi 
bemorlarni savollar bilan qiynab qo‘ymaslik, gaplarini yaxshi 
eshitib m a’qullab turish kerak. Bemorning xulqiga va xarak- 
teridagi patologik xususiyatlariga shifokor xotirjamlik, bosiq- 
lik bilan munosabatda bo‘lishi shart.