Umarova ziyodaxon axat qizining

1 bosqich. Kuzatuv bosqichi.
Maqsad va vazifalar: 4–sinf o’qish darslarini kuzatish, ta’lim jarayoniga magistr ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya ishi mavzusiga alohida e’tiborni qaratish.

Sinfi	O’quvchi lar soni	A’lo		Yaxshi		Qoniqarli		Qoniqarsiz
4 “B”	32	6	19 %	11	34 %	12	38 %	3	9 %
4 “A”	30	10	33 %	8	27 %	9	30 %	3	10 %

Tajribadan oldingi natija.
Buni quyidagi jadvalda ko’rish mumkin. 1-jadval
3-JADVAL
Tajribadan oldingi natija.
30 – 100 % 32 – 100 %
17 –X 18 –X
30 X 17 =100 32 X 18 = 100
X = 51 % X = 58 %
2 – bosqich. Rivojlantiruvchi bosqich.
Maqsad va vazifalar: Magistrlik dissertatsiya ishi mavzusiga oid dars ishlanmasi orqali darsning samaradorligini oshirish, yangi pedagogik texnologiya orqali o’quvchilarni nutq madaniyatiga o’rgatish, o’qilgan manbadan o’ziga kerakli ma’lumotlarni olishda fikrda qat’iy turishga o’rgatish.

O’quvchilarning soni 30 4-A			O’quvchilarning soni 32 4-B
Nazorat sinfi 4 –“A”			Tajriba sinfi 4– “B”
Baholar	Natija	%	Baholar	Natija	%
A’lo	13	38 %	A’lo	9 ta	29 %
Yaxshi	9	32 %	Yaxshi	11	34 %
Qoniqarli	7	27 %	Qoniqarli	11	34 %
Qoniqarsiz	1	3 %	Qoniqarsiz	1	3 %

3- bosqich. Solishtirma tahlil.
Maqsad va vazifalar: Kuzatuv va rivojlantiruvchi bosqichlardagi natijalarni solishtirma – analiz qilish, ularni jadvallarda aks ettirish.
30 – 100 % 32 – 100 %
22 –X 20 –X
30 X 22 =100 32 X 20 = 100
X = 66 % X = 64 %

4-A TAJRIBA SINF ( 30 nafar)							4-B NAZORAT SINF ( 32 nafar)
M E’ Z O N L A R
1	2	3	4	5	1	2		3	4	5
Hajmi to’liq, sermazmun, kengqamrovlimi	Mutafakkirlardan nechtasi haqida fikr yuritilgan	Avlodining boshqalardan ustun tomonini ko’ra olganmi;	Ustunligi moddiy tomonlamami yoki ma’naviy jihatdanmi	Imloviy, husnixat, bog’lanishli nutqqa, fikrlarning ketma-ketligiga	Hajmi to’liq, sermazmun, kengqamrovlimi	Mutafakkirlardan nechtasi haqida fikr yuritilgan		Avlodining boshqalardan ustun tomonini ko’ra olganmi;	Ustunligi moddiy tomonlamami yoki ma’naviy jihatdanmi	Imloviy, husnixat, bog’lanishli nutqqa, fikrlarning ketma-ketligiga
26	15	21	17	15	18	15		19	21	14

Me’zonlar bo’yicha tahlil jadvali

Tajriba	Sinfi	O’quvchilar soni	A’lo		Yaxshi		Qoniqarli		Qoniqarsiz
Tajribagacha	4 “B”	32	6	19 %	11	34 %	12	38 %	3	9 %
Tajribadan keyin	4 “B”	32	9	29 %	11	34 %	11	34 %	1	3 %
Tajribagacha	4 “A”	30	10	33 %	8	27 %	9	30 %	3	10 %
Tajribadan keyin	4 “A”	30	13	38 %	9	32 %	7	27 %	1	3 %

Endi solishtirma jadvaldan ushbuni ko’rishimiz mumkin:

Tajriba sinov natijalarini tahlil qiladigan bo’lsak, tajriba sinfida tajribadan oldin 51% yaxshi va a’lo baholarning o’rtacha salmog’i, tajribadan so’ng 66 % ni tashkil etdi. Nazorat sinfida esa yaxshi va a’lo baholarning salmog’i tajribadan oldin 58% yaxshi va a’lo baholarning o’rtacha salmog’i, tajribadan so’ng 64 %ni tashkil etadi.

Bulardan ko’rinib turibdiki, qilingan tajriba natijasi tajriba sinfida 15% ga, nazorat sinfida 6% ga oshgani isbotlandi. Demak, bevosita o’qituvchi mahorati, ilg’or tajribalar ahamiyatli bo’lib, nutq madaniyatini rivojlantirish samarali kechdi.

3-bob bo’yicha xulosa
Ta’lim jarayoning to’g’ri tashkil qilinishi va uning samaradorligi har tomonlama o’qituvchiga bog’liq. O’qituvchidagi pedagogik mahorat bu tug’ma emas, o’qituvchi o’z ustida aniq maqsadlar bilan samarali ishlash orqali shakllantiriladi va yangilikka intiluvchanligi, o’z- o’zini to’g’ri baholay olishi bilan pedagigik mahoratini rivojlantirib boradi. Atrofdagilar esa, ularga motivatsiya berishi, ruhlantirish va rag’batlantirib borishi zarur.

UMUMIY XULOSA
Nutqning ta’sirchanligiga erishishda tilning tasviriy vositalari xisoblangan metafora, metonimiya, sinekdoxa, o’xshatish, takror va adabiy ko’chirmalarning ham o’rni beqiyosdir. Nutqda ta’sirchanlikni ta’minlash uchun maqollar, matallar, hikmatlar, so’z va iboralar ayniqsa, frazeologizmlardan keng foydalanish zarur. Yozuvchi Abdulla Qahhor o’z hikoyalarining ko’pchiligida epigraf sifatida maqollar keltirish bilan darhol o’quvchi diqqatini tortadi: “Osmon yiroq - yer qattiq” (“Bemor”); Otning o’limi -itning bayrami (O’g’ri) kabilar.
Inson xulq-atvorida eng muhim qonun bor, agar biz bu qonunga amal kilsak, hech qachon ko’ngilsiz xolatga tushmaymiz. Chunki bu qonun o’quvchilarni ko’proq o’zimizga moyil qilishga yordam beradi. Lekin, biz uni ozgina buzishimiz bilan darrov ko’ngilsizlikka uchraymiz. Bu qoida quyidagichadir: o’quvchilar bilan shunday muomilada bo’lingki, ular bu muomaladan uzlarining ahamiyatliroq ekanini xis qilishsin.
Maxmudov N., Ma’rifat manzillari. Toshkent. 2013-y. 28-bet.

Boshlang’ich ta’limda puxta, lo’nda va shirador nutq tuza olish malakasi va mahorati matematika o’qituvchi uchun ham, ona tili o’qituvchisi uchun ham birday zaruriy fazilatdir. O’qituvchi go’zal, o’zni ham, so’zni ham qiynamaydigan ravon va iboralarga boy nutqi bilan o’quvchilarni mahliyo etib, bermoqchi bo’lgan bilimini yosh inson shuuriga osonlik bilan olib kiradi. Zotan, ona tili milliy ma’naviyatimizning, dunyoni teran idrok etishimizning zaminidir”.

Shunday qilib, mavjud lug’atlardan keng foydalanish, so’z va atamalar ma’nosini chuqur anglash kishining so’z boyligini oshirishda katta ahamiyatga ega.

TAVSIYALAR
Yuqoridagi xulosadan kelib chiqib quyidagi tavsiyalarni beramiz:

• O’qituvchi nutqi namuna bo’lishi darkor.
• Nutqdagi hunuk so’zlardan voz kechish kerak.
• So’z ma’nosini aniq bilish kerak.
• O’z nutqi ustida tizimli ishlash kerak.
• O’zi to’xtalmoqchi bo’lgan masala yoki mavzuni chuqur o’rganish, o’zlashtirib olish, undagi masalaga o’z munosabatini aniq belgilab olishi lozim;

6. O’z dunyoqarashiga ega bo’lish, so’z bilan ish birligi, nazariya bilan tajribaning dialektik birligiga erishish, fikrlari ilmiy asoslangan bo’lishi kerak;

7. Mavzuga mas’uliyat bilan yondashish, uni o’quvchilarga to’liq ochib berishga, yoritishga harakat qilishi kerak;
8. Har bir nutqqa jiddiy tayyorgarlik ko’rish, jumladan, ma’ruzani nimadan boshlashdan tortib, nima bilan tugatishgacha jiddiy o’ylab olish, masalalarni o’rtaga tashlash, ketma-ketligini yaxshi belgilab olish, ularning o’zaro bog’lanishini ta’minlash, ma’lum rejalar yoki reja-konspektlar tuzib olib, o’zi uchun alohida va keng to’xtalish zarur bo’lgan o’rinlarni belgilab olish kerak.
E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!