Умаров илхомжон юлдашевич ўзбекистон республикаси озиқ-овқат саноатида тадбиркорликни ривожлантиришнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш

4.6-жадвал
Уй хўжаликлари истеъмол харажатларини таъсир этувчи омиллар 
кесмида прогноз кўрсаткичлари
180
 
Йи
ллар
 
У
й
 хўж
али
к
лар
и
 и
сте
ъ
мол 
хар
аж
атлари
 (
IX
) 
Дои
ми
й
 аҳоли
 с
он
и
н
и
н
г ўс
и
ш
 
сур
ъ
ати
 (
AS
) 
Ози
қ
-овқ
ат маҳс
улотл
ар
и
 
 и
ш
лаб ч
и
қ
ар
и
ш
н
и
н
г ўс
и
ш
 
сур
ъ
ати
 (
OIS
) 
Қ
и
сқ
а 
муд
датли к
р
ед
и
тлар
- 
н
и
н
г ўр
тач
а й
и
лли
к
 ф
ои
з 
ставк
ас
и
 (
FS
) 
Ист
еъ
мол т
овар
лар н
ар
хлари
 
и
н
де
к
си
 (
INI
) 
У
й
 хўж
али
к
лар
и
н
и
н
г и
ш
 ҳақ
и
 
ш
ак
ли
даг
и
 д
ар
ома
ди
 (
IHD
) 
У
й
 хўж
али
к
лар
и
н
и
н
г 
тад
би
р
к
ор
ли
к
 ва бош
қ
а 
ш
ак
лд
аг
и
 д
ар
омад
ла
ри
 (
TD
) 
У
й
 хўж
али
к
лар
и
н
и
н
г 
 
и
ж
ти
мои
й
 тўловл
ар
 
ш
ак
ли
даг
и
 д
ар
ома
ди
 (
IT
D
) 
ЯИМ
н
и
н
г ўс
и
ш
 с
ур
ъ
ати
 (
IO
) 
2019 
66,0 
101,9 
100,2 
15,0 
112,7 
24,2 
48 
27,8 
107,2 
2020 
65,6 
101,9 
99,4 
14,7 
112,4 
23,7 
48 
28,3 
107,2 
2021 
65,2 
102,0 
98,6 
14,5 
112,1 
23,1 
48 
28,9 
107,1 
2022 
64,8 
102,0 
97,9 
14,2 
111,8 
22 
49,5 
28,5 
107,1 
2023 
64,4 
102,0 
97,1 
14,0 
111,5 
20,4 
50,6 
29 
107,1 
2024 
64,1 
102,0 
96,4 
13,7 
111,2 
19,5 
50,9 
29,6 
107,1 
 
Таҳлил этилган жараёнларда ишлаб чиқилган прогноз кўрсаткичлар 
натижалари асосида қуйидагича хулоса чиқарилди: 
иқтисодиётни ривожлантиришнинг харакатлар стратегиясини узлуксиз 
ўрганиб бориш ва озиқ-овқат саноатида маҳсулотларни ишлаб чиқаришни 
маҳаллийлаштириш тамойиллари асосида йўлга қўйиш; 
республикадаги демографик ҳолатни ҳисобга олган ҳолда озиқ-овқат 
саноати тадбиркорлигини ривожлантириш истиқболини илмий асослаш; 
180
Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика кўмитасининг тегишли йиллардаги Таҳлилий ахборотнома 
маълумотлари. 

---

205 
барқарор иқтисодий ривожланиш шароитида озиқ-овқат маҳсулотлари 
импорти ва экспортига салбий таъсирнинг олдини олиш механизмини 
такомиллаштириб бориш; 
озиқ-овқат саноатида тадбиркорлик фаолияти ривожланишнинг 
иқтисодий негизи бўлган қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини тайёрлаш ва 
қайта ишлашни мунтазам такомиллаштириб бориш; 
қишлоқ хўжалигида тадбиркорликнинг ўзига хос шакли бўлган деҳқон 
ва фермер хўжаликлари фаолиятини янада кенгайтириш; 
барқарор иқтисодий ривожланиш шароитида озиқ-овқат маҳсулотлари 
тайёрловчи тадбиркорларни янги ишлаб чиқариш технологиялари, 
минитехникалар билан таъминлашда давлат кўмагини мунтазам ташкил 
этиш; 
тадбиркорлик фаолиятини бозор инфратузилмаси тармоқларини 
ривожлантириш билан узвий ҳолда олиб бориш; 
хорижий инвестицияларни инновацион техника ва технологиялар 
тариқасида озиқ-овқат саноати тадбиркорлигини юксалтиришга йўналтириш; 
озиқ-овқат саноатида тадбиркорлик фаолиятининг давлатга қарашли 
йирик ишлаб чиқариш субъектлар билан алоқаларини ташкилий, техникавий 
ва иқтисодий мустаҳкамлаб бориш зарур. 
 
Тўртинчи боб бўйича хулосалар 
Мамлакат иқтисодиётини ривожлантиришнинг муҳим жиҳати умумий 
рақобат муҳитини яратишда қуйидагиларни ўз ичига олади:
инфратузилмани ривожлантириш асосида янги корхоналарни барпо 
этиш ва уларни жойлаштириш ҳамда республика иқтисодиётини тараққий 
эттириш учун зарур қулай шарт-шароитлар яратади. Шунингдек, 
республикани бой минерал хомашё ресурсларини ўзлаштиришга имконият 
яратади; 
ишлаб чиқариш инфратузилмалари ўз навбатида ишлаб чиқарилаётган 
маҳсулот ва бутун иқтисодиётининг рақобатбардошлигини оширади; 

---

206 
инфратузилмани ривожлантириш ҳисобига янги иш ўринларини ташкил 
этиш, аҳолини, айниқса ёшларнинг иш билан бандлигини таъминлаш 
даражасига боғлиқдир. 
ишлаб чиқариш харажатларини камайтириб боради, бозордаги вазиятдан 
келиб чиқиб ишлаб чиқаришга бозор талабини етказиш орқали ишлаб 
чиқариш қоидаларининг тартибга солинишини таъминлайди; 
маҳсулотлар, хизматлар ва истеъмол бозорида маркетинг бозори асосида 
буюртмачи ролини бажариб, маҳсулотнинг бозор нархини белгилайди, барча 
истеъмолчилар номидан иш олиб боради; 
Озиқ-овқат маҳсулотлари бозоридаги ушбу салбий ҳолатни бартараф 
этиш йўлларидан бири – янги ишлаб чиқариш қувватларини яратиш орқали 
бозорга маҳсулот таклифини кўпайтириб, рақобатнинг кескинлашуви эвазига 
нархлар барқарорлигига эришиш зарур; 
Озиқ-овқат саноати тадбиркорлигини қўллаб-қувватлашда ва барқарор 
иқтисодий ривожланиш шароитини таъминлашда биринчи навбатда 
макроиқтисодий барқарорликни таъминлаш, монополияга қарши курашиш
сиёсатни амалга ошириш орқали озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб 
чиқаришига салбий таъсир этувчи ташқи ва ички омилларни бартараф этиш, 
ижтимоий инфратузилмани такомиллаштириш, экспортни рағбатлантириш, 
импортни мақбуллаштириш, солиққа тортишда имтиёзлар бериш, молия-
кредит механизмларини ривожлантириш зарур; 
аҳолини талаб даражасида озиқ-овқат маҳсулотлари билан барқарор 
таъминлаш, мамлакатнинг озиқ-овқат маҳсулотлари импортига тобе 
бўлишининг олдини олиш, маҳсулот етиштирувчиларнинг иқтисодий 
манфаатини қўллаб-қувватлаш сиёсатига асосланмоғи керак. Энг муҳими 
озиқ-овқат саноати тадбиркорлигини жадал ривожлантирмоқ учун ушбу соҳа 
тадбиркорларини замонавий инновацион техника, мини технологиялар билан 
таъминлашда давлат кўмагини талаб даражасида ташкил этиши зарур.