Ulıwma psixologiya pániniń predmeti Joba

5. Test metodi. Test – inglizcha „sinaw“, “tekseriw» degen mánisti ańlatadi. Jeke adamniń aqiliy ósiwini, uqibini erkiniń sipatlari hám basqa psixikaliq qásiyetlerini tekseriwde qollanilatuǵin qisqa standart másele tapsirma misal yamasa jumbaqlar test dep ataladi. Test ayniqsa adamniń qanday qásip iyelew múmkinligin kásipke jaramliliǵi yamasa jaramsizliǵini, ziyrekler hám aqili kemislerdi aniqlawda, adamlardi sárelewde keń qollaniladi. Test metodiniń qimbati tájiribeniń ilimiylik dárejesine, tekseriwshiniń sheberligine, toplaǵan maǵliwmatlardiń obektivligine hám olardiń ilimiy analiz ete biliwge baylanisli.
1905- jil frantsuz psixologlari A.Bine hám A.Simonlar adamniń aqiliy ósiw hám ziyreklik dárejelerin ólshey múmkinshiligi barliǵi ideyasin alǵa súrgennen keyin psixologiyada test metodi qollanila baslandi.
Házirgi zaman qimbatli testler qatarina psixologiyalardan Rorshax, Rozentsveyg, Ketteya, Veksler, ayzenk, Anastazi. Raven hám basqalar dóretiwshiliginiń úlgilerin kiritiw múmkin. Eń keń tarqalǵan testler qatarina tabisqa erisiw (maqsetke erisiw), testleri (olar sabaqliqlarda berilgen bilim dárejelerin bahalawǵa qaratilǵan), intellekt testleri (aqiliy rawajlaniw dárejesin ólshewge mólsherlengen) shaxs testleri (Adam erki, emotsiyasi, qiziǵihi, motivatsiyasi hám minezin bahalawǵa jónelistirilgen diagnostikaliq usillardan ibirat), shaxs proekti testleri (sorawlarǵa bir aniq juwap beriw talap etiledi, juwaplardi tańlap, shaxs qásiyetiniń proekti islep shiǵiladi.

Test

Psixologiyaliq qubilislardi sanliq bahalawg`a uriniwlari ..............baslap a`melge asirilmaqta.
XIX a`sirdin` 2-yariminan b) XIX a`sirdin` 1-yariminan c) XX a`sirden d) XX a`sirdin` 2-yariminan
2. Metod qaysı tilden alınǵan?
a)latın b)yunon c) grek d) inglis
3.Metod qanday nánisti bildiredi?
a) izertlew, tekseriw b)izleniw c) úyretiw d)oqıtıw
4.Tábiyǵıy metod neshinshi jılı jaratılǵan?
a)1910 b) 1810 c)1920 d) 1915
5. Tábiyǵıy metodttıń ilimiy tiykarın kim salǵan?
a) .F. Lazurskiy b)Pakratovich c) Rishadov d) durıs juwap joq
6.Qaysı metod „sınaw, tekseriw“ degendi ańlatadı?
a) Test b)baqlaw c) labaratoriya d) sáwbetlesiw
7.Qaysı metod inglis tilinen alınǵan?
a) Test b) anketa c) baqlaw d) sáwbetlesiw
8. frantsuz psixologlari ……………………………adamnin` aqiliy o`siw ha`m ziyreklik da`rejelerin o`lshey mu`mkinshiligi barlig`i ideyasin alg`a su`rgennen keyin psixologiyada test metodi qollanila baslandi.
a) Rozentsveyg, Ketteya b) Anastazi. Raven c) Anastazi. Ketteya d) .Bine ha`m A.Simonlar
9.Test metodı neshinshi jılı qollanıla basladı?
a) 1911 b)1910 c)1905 d)1920
10.Sociometrik metodqa kim tiykar salǵan?
a) Djon Moreno b) F. Lazurskiy c)Pakratovich d) Rishadov

3-Tema: Xızmet hám motivaciya

Qadaǵalawshı sorawlar
Xızmet degenimiz ne?
Interiorizaciya degenimiz ne?
Eksteriozaciya degenimiz ne?
Kónlikpe?
Tájriybe?
Xizmet túrleri?
Motiv hám motivaciya haqqında túsinik?

«Túsinikler analizi» metodı

Túsinik	Analiz mazmunı
Xızmet	Adamnıń zárúrliklerin qanaatlandırıwǵa qaratılǵan aktiv háreketler xızmet dep ataladı.
Interiorizaciya	Insan miyiniń haywanlar miyinen parqı waqıyalıqtı sáwlelendiredi hám keleshekti kóre aladı.
Eksteriozaciya	Ishki psixikalıq xızmettiń sırtqı, predmetli xızmetine, janlı háreketke aylandırıw
Kónlikpe	Aqılıy hám fizikalıq háreketler, usıllar hám jol – jobalardan ibarat, olardıń járdemi menen qanday da bir maqsetke erisiledi yamasa qanday da bir xızmet ámelge asırıladı.
Tájriybe	Qanday da bir is – hárekettiń bekkemlengen hám avtomatlasqan jol hám usılları bolıp, bul usıllar ádette quramalı sanalı xızmetti atqarıwda qollanıladı.
Oyın	Balalardıń miyneti. Jasaw zárúrligi insandı miynet etiwge májbúr etedi. Miynet arqalı insan óz kúsh – qudiretin bahalawǵa úyrenip baradı, onnan kewli toladı hám ráhátlenedi. Sonday – aq, miynet procesindegi jaǵımlılıq – onıń nátiyjesi maqsetke aylanadı.
Oqıw	Oqıtıwshı menen oqıwshınıń subekt – subekt múnásibetindegi birge islesiw xızmeti esaplanadı
Miynet	Miynet etiw tábiyiy zárúrliklerge tiykarlanǵan xızmet bolıp, onıń maqseti álbette, qanday da bir materiallıq yamasa ruwxıy ónimllerdi jaratıw, jámiyettiń rawajlanıwına úles qosıw bolıp esaplanadı.
Kónlikpe	Aqılıy hám fizikalıq háreketler, usıllar hám jol – jobalardan ibarat, olardıń járdemi menen qanday da bir maqsetke erisiledi yamasa qanday da bir xızmet ámelge asırıladı.
Tájriybe	Qanday da bir is – hárekettiń bekkemlengen hám avtomatlasqan jol hám usılları bolıp, bul usıllar ádette quramalı sanalı xızmetti atqarıwda qollanıladı.
Motiv	Adamdı is háreketke iytermelewshi kúsh yamasa zárúrlik jıyındısınan ibarat.Belgili zárúrliklerdi qanaatlandırıw menen baylanıslı iskerlikke iytermelewshi sebep.
Motivaciya	Insannıń minez – qulqı, onıń baylanısı, baǵdarlanıwı hám aktivligin túsindirip beriwshi sebepler jıyındısınan ibarat.

Juwaplar:

Xizmet degenimiz ne?
Xizmet – insanǵa ǵana tiyisli bolıp, sana menen basqarılatuǵın zárúrlikler tiykarında payda bolatuǵın hám sırtqı álem menen adamnıń ózin – ózi biliwge, onı qayta qurıwǵa qaratılǵan aktivligi. Insan óz zárúrliklerin qanaatlandırıw ushın aktivlik kórsetedi. Adamda tábiyiy zárúrlikleri esaplanǵan awqatlanıw hám adamzat tárepinen islep shıǵılǵan sociallıq tájiriybe tiykarında qanaatlandırıladı. Mısalı, bala stulǵa otırǵannan baslap qasıqtı aladı, ol awqatlanıw zárúrligin qanaatlandıra baslaydı. Awqattı qasıqsızda jewi múmkin biraq oǵan qasıq penen jewdi anası úyretedi. Tárbiya bala xızmetiniń qáliplesiwinde úlken rol oynaydı hám zárúrliklerin qanaatlandırıwda aktivlik kórsete baslaydı.
Interiorizaciya degenimiz ne?
Insan miyiniń haywanlar miyinen parqı waqıyalıqtı sáwlelendiredi hám keleshekti kóre aladı. Sırtqı dúnyadaǵı hádiyseler bir – birine baylanıslı, olar belgili sharayatda bekkem ózgeshelik hám dúziliske iye. Sırtqı real jumıstan ishki ideal jumısqa ótiw procesi interiorizaciya (ishki jumısqa aylanıw) dep ataladı.
Eksteriorizaciya degenimiz ne?
Eksteriorizaciya ishki psixikalıq xızmettiń sırtqı, predmetli xızmetine, janlı háreketke aylandırıw. SHaxs xızmetiniń sırtqı hám ishki sisteması bir – biri menen baylanıslı. Insan xızmetiniń sırtqı kórinisi onıń dógerek – átirapqa tásir kórsetiwine gózlengen háreketler psixikalıq qásiyetke iye boladı. Olardı motivlestiredi, biliwge baǵdarlaydı. Psixikalıq xızmet zatlar hám processler ózgesheliklerin ózinde kórsetedi. Olardı maqsetke muwapıq túrde qayta – qayta ózlestiriwin ámelge asıradı. Olardı úzliksiz túrde baǵdarlap qadaǵalap turadı. Usıǵan tiykarlana otırıp sırtqı, jeke xızmetti hám ishki xızmetti eksteriorizaciyalawshı dep aytıw maqsetke muwapıq boladı.
Kónlikpe?
Kónlikpe – aqılıy hám fizikalıq háreketler, usıllar hám jol – jobalardan ibarat, olardıń járdemi menen qanday da bir maqsetke erisiledi yamasa qanday da bir xızmet ámelge asırıladı. Mısalı, háriplerdi jazıw, kóbeytiw hám bóliw usılları, shókkishti uslaw yamasa shegeni qaǵıw hám t. b.Kónlikpeni bilim menen aralastırıwǵa bolmaydı. Hár qanday kónlikpe bilim bolıwın talap etedi. Mısalı, tariyx, ana tili, ádebiyat hám t. b. Bilimler tiykarınan, waqıyalıq haqqında sáwlelendiriletuǵın húkim hám múnásibetlerde kórinedi. Al kónlikpeler kóbirek aqılıy yamasa fizikalıq háreketlerdi sáwlelendiredi. Kónlikpeler aldınnan belgilengen maqsetke say bolıwı, ayırım háreketlerdiń tolıq, anıq bolıwın talap etedi. Kónlikpe qanday dárejede ekenligin bir – birinen parqın biliw kerek. Sonıń ushın da kónlikpe tek bilim talap etip qoymastan, bálkim, qanday da bir maqsetti ámelge asıratuǵın óz – ara say háreketlerde de sáwlelenedi. Oqıwshılar kónlikpe menen baylanıslı bolmaǵan bilimlerge iye bolıwı múmkin. Mısalı, oqıwshı orfografiya qaǵıydaların bilgeni menen sawatlı jaza almawı múmkin. Kónlikpeler ámeliy xızmetke, bilimlerdi ámelde qollana alıwǵa baylanıslı.
Adam ómirinde kónlikpelerdiń barlıǵı tájiriybeler túrinde payda boladı. Hár qanday tájiriybe kónlikpe esaplanadı. Biraq hár qanday kónlikpeni tájiriybe dep bolmaydı. Tek avtomatlasqan kónlikpe ǵana tájiriybe dep ataladı. Tájiriybeler ádette, sanalı xızmetten, miynet xızmetinen ajıralǵan halda payda bolmaydı.
Tájriybe?
Tájiriybe – qanday da bir is – hárekettiń bekkemlengen hám avtomatlasqan jol hám usılları bolıp, bul usıllar ádette quramalı sanalı xızmetti atqarıwda qollanıladı. Adamnıń hár qanday sanalı xızmeti bir pútin tájiriybeler sisteması járdemi menen ámelge asırıladı. Tájiriybede arnawlı zor bermesten, hám sanalı háreketlerge qaraǵanda tez payda bolıwı sebebinen, xızmettiń ayırım túrleri hám quramalı kónlikpelerdiń ámelge asırılıwın jeńillestiredi. Hár bir tájiriybe belgili bir sharayatta xızmet procesinde sanalı háreketlerge aylanıwı múmkin. Kerisinshe, júdá kóp sanalı háreketler xızmet procesinde tájiriybege aylanıp qalıwı da múmkin. Bunda payda bolǵan tájiriybelerden racional paydalanılsa olar jáne de artıǵıraq bekkemlengen, sanalı dóretiwshilik xızmeti ushın tiykar hám sharayat bolıp xızmet etiwi múmkin.
Xizmet túrleri?
Insannıń psixikalıq processler,ózgeshelikler, múnásibetlerdiń bir – birine baylanıslılıǵı shaxs aktivliginiń úsh tiykarǵı túri menen belgilenedi, olar:
1. Oyın xızmeti. Oyın – bul balalardıń miyneti. Jasaw zárúrligi insandı miynet etiwge májbúr etedi. Miynet arqalı insan óz kúsh – qudiretin bahalawǵa úyrenip baradı, onnan kewli toladı hám ráhátlenedi. Sonday – aq, miynet procesindegi jaǵımlılıq – onıń nátiyjesi maqsetke aylanadı.
2. Oqıw xızmeti. Oqıw – oqıtıwshı menen oqıwshınıń subekt – subekt múnásibetindegi birge islesiw xızmeti esaplanadı
3. Miynet xızmeti. Miynet etiw tábiyiy zárúrliklerge tiykarlanǵan xızmet bolıp, onıń maqseti álbette, qanday da bir materiallıq yamasa ruwxıy ónimllerdi jaratıw, jámiyettiń rawajlanıwına úles qosıw bolıp esaplanadı.

Motiv hám motivaciya haqqında túsinik?

Dúnya psixologiyasında motiv hám motivaciya mashqalası boyınsha hár qıylı izertlewler alıp barılmaqta. . Eń kóp tarqalǵan táriyplemelerge qaray motiv bul adamdı is – háreketke iytermelewshi kúsh yamasa zárúrlik jıyındısınan ibarat. . Motivtiń dúzilisine shaxstıń baǵdarlanıwı, onıń xarakteri, emocional jaǵdayı, qábileti, ishki keshirmeleri, xızmet hám biliw processleri kiredi. Emocional keshirmeler motivlesken faktorlar sisteması menen tıǵız baylanıslı boladı. Motiv mexanizmleri shaxs sıpatların qayta qurıw, olardı rawajlandırıw procesiniń aktivlesiwi túrinde júzege shıǵadı hám sonıń menen birge insannıń kamal tabıw procesine, xızmet ortalıǵı hám sharayatı áste yamasa tez ózgeriw motivleriniń jetilisiwi, turaqlasıwı sıyaqlı faktorlar tásir etedi. Insandı miynet xızmetinde qayta tárbiyalaw hám belgili pazıyletlerdi qáliplestiriw joqarıdaǵı pikirlerdiń mazmunınan ibarat.Motivaciya – insannıń minez – qulqı, onıń baylanısı, baǵdarlanıwı hám aktivligin túsindirip beriwshi sebepler jıyındısınan ibarat. SHaxstıń adamlar arasındaǵı minez – qulqı hám ózin tutıwı sebeplerin úyreniw tárbiyalıq áhmiyetke iye bolıp, máseleni ashıp beriwdiń eki tárepi ózgeshelenedi.
1. Ishki sebepler, is – háreket iyesiniń subektiv psixologiyalıq ózgeshelikleri názerde tutıladı.
2. Sırtqı sebepler, xızmettiń sırtqı sharayatlardı hám jaǵdaylardıń kelip shıǵıwına sebep bolatuǵın sırtqı stimullar.