Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 3.1.
 
«Ekologiya» sózin qalay túsinesiz? 
«Ekologiya» terminin ilimge kirgiziwge bolǵan dáslepki qádem nemis alımı 
Ernest Gekkel tárepinen qoyıldı. E.Gekkel bul baslamanı 1866-jılı baslaǵan 
bolsa, ol bul atamanı bılayınsha túsindirgen: «Ekologiya ayırım individlerdiń 
rawajlanıwı, kóbeyiwi, jasawı, populyaciyası hám qorshaǵan ortalıqtıń dúzilisi, 
ondaǵı ózgerislerdi jasaw sharayatına baylanıslı halda úyrenedi». 
Ekologiya grekshe «Oykos» – 
úy, baspana
, «logos» – 
ilim, táliymat
degen 
mánilerdi ańlatadı. Bul dúnyada hámme nárseniń ólshemli bolǵanı jaqsı. Hátteki, 
insan ushın zárúr bolǵan kislorodtıń da ólshemliligi jaqsı, sebebi onıń kemeyip ketiwi 
atmosferada gazler muǵdarınıń asıp ketiwine alıp keledi. Eger de kislorod muǵdarı 
artıp ketse, jer sırtındaǵı temperatura maksimal dárejege kóteriledi, ápiwayı qılıp 
aytqanda, jer mikrotolqınlı pechke aylanadı, adamlar bolsa onıń ishinde quwırılıp 
atırǵan quwırmashlarǵa aylanadı. Bul bolsa adamzat jasawına shek qoyılıw bolıp 
esaplanadı. Bul bir mısal, bunday mısallardan kóplep keltiriwge boladı. 
Tapsırma 3.2
. 
Siz ekologiyalıq mashqalalarǵa qaysı qubılıslardı mısal 
etip keltire alasız? 
Tapsırma 3.3. 
Tómendegi atamalardıń mánisi, aytılıwı hám imlasın 
bilip alıń.
Individ – 
bir pútin organizm bolıp, olar organlar sistemalarınan, organlar 
sisteması organlardan, organlar toqımalardan, toqımalar kletkalardan ibarat boladı. 
Populyaciya – 
belgili bir arealda tarqalǵan erkin shaǵılısıp násil beretuǵın 
individlerdiń jıyındısı.
 
3-SABAQ
?
?

---

27
Atmosfera – 
jer qabıǵınıń gaz qatlamı. 
(Enciklopediyalıq sózlik)