Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 3.2.
1. Ne ushın avtor pyesanı alıwda ekilendi?
2. I.Yusupov oǵan ne ushın óz shıǵarmasın oqıwǵa berdi?
3. Qızıl menen berilgen sózlerdi óz sózińiz benen túsindiriń. 
3-SABAQ
!
Baslawıshtıń kim, ne haqqında, is-háreketiń hal-jaǵdayın, jańalıq 
xabarın bildiretuǵın bas aǵza 
bayanlawısh
delinedi. Bayanlawısh ne 
qıldı? ne qıladı? ne isledi? kim? ne? qanday? qansha? qalay? hám t.b. 
sorawlarǵa juwap beredi. Mısalı: 
1. Bıyıl báhár erte 
baslandı.
 2. Sebepsiz 
kúlki – 
biyádeplik belgisi. 
3. Kún
 salqın. 
Bayanlawıshtı anıqlaw belgileri tómendegiler: 
1) gáptiń tiykarın dúzetuǵın bas aǵza; 
2) baslawıshtıń is-háreketin, hal-jaǵdayın, jańalıǵın xabarlaydı; 
3) is-hárekettiń máhállik belgisin kórsetedi; 
4) betlik qosımtalı kelip, baslawısh penen kelisiw jolı menen 
baylanısadı; 
5) orın tártibi jaǵınan baslawıshtan soń keledi; 
6) kóbinese betlik qosımtalı anıqlıq meyilden, atlıq, kelbetlik hám t.b. 
sóz shaqapları arqalı bildiriledi. 
1983-jılı «Sovet Qaraqalpaqstanı» (házirgi «Erkin 
Qaraqalpaqstan») gazetasında islep júrgen payıtlarım. Bir kúni 
redaktorımız Ibrayım aǵa Yusupov meni kabinetine shaqırdı. 
– 
Mına komediyanı bir oqıp kór,
– dedi ol qolıma óziniń 
«Ómirbek laqqı» degen pyesasınıń mashinkada basılǵan nusqasın 
usınıp. – Soń pikirińdi aytarsań.
Tapsırma 3.1.
1. Avtorlar ne ushın óz shıǵarmaların dóretip bolıp oqıtıwǵa berip, pikirlerin 
soraydı?
2. Ne ushın bul shıǵarma mashinkada jazılǵan dep oylaysız?
3. Qızıl menen berilgen gáp bas aǵza hám ekinshi dárejeli aǵzalardıń qatnasına 
qaray gáptiń qaysı túrine kiredi? 

---

145
– Ibrayım aǵa, meni keshirersiz, pyesańızdan hesh kemis taba almadım, – dedim.
– Bunnan kúsheytińkirew ilajı joq pa? – dedi ol kewilsizlew bolıp. – Sebebi, bul 
pyesa burın qoyılıp, saxnadan tez túsip qalıp edi. Sonıń ushın teatrǵa az ǵana ózgeris 
penen qaytadan urınbaqshı edim. 
Azıraq oylanıp qaldım.
– Jáne birewlerge oqıtıp kórmeseńiz, buǵan sóz qosıwdı da, ya alıp taslawdı da 
artıq dep bildim. Pútin nárseni buzıp alǵanday kórindi maǵan, – dedim. 
– Oqıtıp edim, – dedi ol. – Sennen aldın Keńesbay Raxmanovqa, Klim 
Nazbergenovlarǵa oqıttım. Keńesbay «Ómirbektiń izinde xalıq joq» dep jazıptı. Xalıq 
batırdıń izine eredi, laqqınıń izinde xalıq bola ala ma?! Klim ózi kelip «Ivan Vasiliyevich 
kásibin ózgertedi» degen komediyaǵa uqsatıw kerek dedi. Ivan qayda – Ómirbek qayda? 
Ekewiniń pikiri de maǵan unamadı.