Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

№
Eliklewishler 
Seske eliklewish
Kóriniske 
eliklewish
1
gúw-gúw
+
!
2. Kóriniske eliklewish sózler:
jalt, jılt, zońq, zımp, jarq, selk, 
jalp, jalt-jult, jalt-jalt, jılt-jılt, gúrbeń-gúrbeń, jalp-jalp, uypa-juypa, sabalaq-
sabalaq, jaǵal-jaǵal, iyrek-iyrek, zir-zir, dir-dir, órim-órim, burq-burq
hám t.b. 
Bul eliklewish sózler tábiyattaǵı hár túrli qubılıs-hádiyselerdiń, zatlardıń 
háreketiniń kórinislerine eliklewin bildiredi. 
Tapsırma 1.13. 
Tekst ústinde isleymiz. 
Kópshilik aldında sóz sóylewde adamdaǵı qorqıwdı tómendegi belgiler 
arqalı bilip alamız:
1. Dawıstıń ózgeriwi, dirildewdiń kelip shıǵıwı;
2. Artıqsha terlew, júrektiń tez soǵıwı, qan basımınıń kóteriliwi;
3. Sóylew qábiletin joǵaltıw;
4. Ayırım jaǵdaylarda huwshınan ketiw.
1. Sóz sóylewdegi qorqıwdıń qanday belgileri bar eken?
 
Kópshilik aldında sóz sóylewdi ámelge asıra almaw, shıǵıwǵa qorqıw 
yamasa qáweterge túsiw sebepleri tómendegilerden ibarat:
1. Hádden tıs qattı qollıq astında tárbiyalanıw;
2. Balalıqtaǵı qorqıtıwlar, sheklewler;
3. Boysınıwshılıqqa úyrenip ketiw;
4. Óziniń sırtqı kórinisi yamasa bilim dárejesine qanaatlanbaw;
5. Balalıqta sınǵa alınǵan shıǵıp sóylewler;
6. Kúshli stresti basınan ótkeriw. 
1. Qorqıw yamasa qáweterdiń sebepleri neler eken?

---

131
Sóylewde jetiskenlikke erisiw ushın tómendegilerge itibar beriń:
1. Sóylewge aldınnan tayarlıqlar kóriń, tayarlıqsız jetiskenlik bolmaydı;
2. Intonaciya hám pauzadan orınlı paydalanıń, sebebi dawıs tolqını adamlarda 
keypiyattı payda etedi;
3. Tıńlawshılardı gúzetiń, olar ishinen siziń sózińizge ayrıqsha qızıǵıwshı adamdı 
tańlap tawıp alıń;
4. Dene, bet-qol háreketlerin ámelge asırıń, bul háreketler sóylewdiń baslanıwı 
hám juwmaǵında ayrıqsha áhmiyetke iye;
5. Saxnada úshmúyeshlik halatında háreket qılıń, bul siziń sóylewińizdi jáne de 
dinamikalıq halatqa alıp keledi;
6. Tıńlawshınıń janına barsańız da boladı. Kóbinese bul saxna juldızlarında qol 
keledi, olardıń zalǵa túsiwi tamashagóylerdi anaǵurlım janlandıradı;
7. Saxnanı ózgertip turıń. Tek sóylew menen dıqqattı tarta alıw qıyın, slaydlar, 
videolar qoyıń;
8. Tıńlawshılarǵa óz sózińizdi tastıyıqlatıń, improvizator bolıń, máselen aldınnan 
juwabın biletuǵın ritorikalıq sorawlardı paydalanıń yamasa sorawlar berip, olardı 
oyatıń. (Máselen, hámmesi túsinikli me? Túsindire aldım ba?)
9. Basqalardıń sóylegen sózlerin tıńlań hám úyreniń.