Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

93
Tapsırma 1.5.
Sizler usı sıyaqlı jaǵdaylardı bilesiz be? «Ózlerimiz 
sóz shaqaplarınan durıs paydalana alamız» temasında sózlerden sóz 
shaqapları sıpatında orınlı paydalanıp, kishi tekst jaratıń. Onı tolıq 
morfologiyalıq tallaw isleń.
Tapsırma 2.1.
 
Tekstti túsinip oqıń. 
Biz ózimizde bar nárselerden orınlı, ısırapgershiliksiz paydalansaq, onı tejegen 
esaplanamız. Máselen, úyde yamasa jumıs orınlarında energiyanı tómendegi 
jollar arqalı tejeymiz:
– energiya tejeytuǵın lampalardı satıp alamız; 
– xanadan shıqqan waqıtta elektrdi óshiremiz;
– kem elektr talap etiwshi texnikalardı satıp alamız;
– muzlatqıshtı pech yamasa radiator janına qoymaymız hám waqtı menen 
muzın eritip baramız;
– barlıq elektr texnikaların isletip bolǵannan soń elektr tarmaǵınan úzip 
qoyamız.
1. Usı orında ishimlik suwın qalay tejey alıwıńız haqqında aytıń.
2. Waqıttan qalay únemli paydalanıwıńızdı aytıp beriń.
3. Imkaniyattan paydalanıwda neni túsiniwińizdi sóylep beriń.
4. Gáplerdegi feyillerde feyildiń funkcionallıq formalarınan qaysı biri 
ónimli qollanılǵan? 
!
Sóz shaqapların ajıratıw arqalı tek ǵana grammatikalıq 
qaǵıydalardı bilip qoymastan, sózlerdi durıs, orınlı, pútin gáptiń 
mazmunına say paydalanıwdı da ámelge asıramız. Solay eken, biz sózlerdiń 
sóz shaqapları xızmetinde keń qollanılıwına óz aldına itibar beriwimiz 
kerek. Máselen, 
hár
sózin biz belgilew almasıǵı dep úyrengenbiz. Biraq 
ol qaysı orında kelse de belgilew almasıǵı xızmetin atqara bermeydi. Ol 
gáptegi pútin mazmunǵa say belgilew mánisinde emes, al óziniń janındaǵı 
sóz benen ayırılmastan waqıtlıq mánini bildirip waqıt ráwishi, sapalıq 
máni bildirip kelbetlik bolıp ta kele aladı.
Sol kúnnen baslap