Улуғмуродов н. Х

6.
 
Pnevmatik va gidravlik signal kuchaytirgichlar. 
 
Pnevmatik va gidravlik signal kuchaytirgichlar tuzilishi va ishlash prinsipi jihatidan bir xil 
bo‟lib, chiqish quvvati katta bo‟lgani uchun ular ijrochi elementlarga bevosita ta‟sir qila oladi va 
ko‟pincha ijrochi elementlar bilan bir korpusda tayyorlanadi. Pnevmatik signal kuchaytirgichining 
prinsipial sxemasi 6-rasmda ko‟rsatilgan. 
YUqori bosimli havo (R
1
) bosim tushirgich-drossel 1 dan o‟tib, kamera 2 da pastroq bosim Rga 
aylanadi. To‟siq 3 ga ta‟sir qiluvchi signal (kirishsignali) X
k
bo‟lmasa naycha 4 ochiq bo‟ladi, bosim R 
atmosferaga chiqib ketadi. Shunda kamera ichidagi bosim atmosfera bosimiga teng bo‟lib qolishi ham 
mumkin. 
Kirish signali X
k
ning to‟siq 3 ga ta‟siri natijasida to‟siq naychani berkita boshlaydi, shunda havo 
bosim boshqarish kanali 5 orqali ijrochi mexanizm kamerasi 6 ga o‟tadi va undagi porshen 7 dagi 
prujina 8 ning kuchni engib, porshen shtogini F
ch
kuch bilan suradi. 
SHtokni suruvchi kuch F
ch 
to‟siq 3 ni suruvchi kuch X
k
ga nisbatan kuchaygan va ancha katta bo‟ladi. 
Ba‟zi bir shu tipdagi kuchaytirgichlarni quvvat bo‟yicha kuchaytirish koeffisienti 10
5
-10
7
gacha etadi. 
Gidravlik signal kuchaytirgichning prinsipial sxemasi 7-rasmda ko‟rsatilgan. Bunda bosimli 
oqim trubkasi 3 kuchaytirgichli asosiy qismi hisoblanadi. U o‟q 5 ga o‟rnatiladi. Datchikdan keladigan 
(kuchaytirgichga kiruvchi) signal X
k
trubkadagi nuqta ikkiga ta‟sir qiladi. Signal X
k
bo‟lmagan 
paytlarda (trubkaning neytral holatini saqlash uchun) uning pastki qismiga posangi 1 o‟rnatiladi. 

---

78 
Agar datchikdan keladigan kuchaytirgichga kiruvchi signal X
k
oqim trubkasini o‟ng tamonga 
sursa, suyuqlik oqimi porshenning o‟ng tamoniga kattaroq R
2
bosim bilan ta‟sir qiladi, ya‟ni R
2
>R 
bo‟ladi, porshen chap tamonga suriladi. Aksincha, datchikdan keladigan signal X
k
ta‟sirida oqim 
trubkasi chap tamonga surilsa, R
1
> R
2
bo‟ladi va suyuqlik oqim porshenni o‟ng tamonga suradi. 
Agar oqim trubkasining bir chetki holatidan ikkinchi chetki holatiga (1-2 mm) surish uchun 
datchikdan keladigan signalning kuchi 10
-1
N miqdorida bo‟lsa, porshen shtokidan olinadigan 
kuchning miqdori 10
3
N gacha etadi. Bu tipdagi kuchaytirgichlarning kuchaytirish koeffisienti 10
4 
ga 
teng. 
So‟nggi vaqtlarda havo va suyuqlikli kuchaytirgichlar kaskadi keng qo‟llanilmoqda. Birinchi 
kuchaytirgichlar kaskadi pnevmokuchaytirgich bo‟lsa, ikkinchi kaskad gidrokuchaytirgichdan iborat 
bo‟lishi mumkin. 

---

79 
F
4 
8 
7 
6 
5 
р
1 
Х
К 
3 
4 
2 
1 
a)
Р
3 
Х
к 
1
6
5
2
3
4
Р
1 
Р
2 
Х
ч 
7
б)