«Улы7ма техникалы3 п1нлер» кафедрасы о3ыты7шыларыны4 2011-2012- о3ы7 жылыны4 ы-ярым жыллы2ында 5тету2ын саба3лар кестеси

4. Klimatliq kórsetkishleri hám oniń insan salamatliǵina tásiri.

Islep shiǵariw ortaliǵinda klimatliq sharayatti sipatlawshi kórsetkishler, hawaniń temperaturasi, salistirmali iǵalliliǵi , hawa basimi hám hawaniń háreket tezliginen ibarat bolip, hámmesi birgelikte insanniń jumis qábiletine, miynet ónimdarliǵina hám insan organizmindegi biologiyaliq ózgerislerge ulken tásir kórsetedi.

Bizge belgili bolǵaninday temperatura 18-25 ^o S salistirmali iǵalliliq 40-70 % hám basimniń 740-760 mm , sm ustininde boliwi, adam denesi hám oni qorshap turǵ hawa ortasindaǵi temperatura almasiwi processine kúshli tásir kórsete almaydi, sebebi bunday sharayatta ortaliqlar arasindaǵi jilliliq almasiwi birtegis hám qaldiqsiz kóshedi,

Insan denesindegi turaqli birdey temperatura, zat almasiw proсessi sebepli orayliq nerv aǵzalariniń iskerligi arqali basqarip bariladi.

Insan ushin qolayli, turaqli klimatliq sharayat degende, joqarida aytilǵan hawa ólshemleriniń óz-ara teń salmaqliǵi túsiniledi. Bul teń salmaqliq adam denesinde temperatura almasiwi reaktsiyasin hesh qanday sharshawsiz ótiwin hámde ózinde tinishlaniwdi seziwi hám soniń menen birge iskerlik qábiletiniń joqari boliwin támiyinleydi, yaǵniy deneden shiǵip atirǵan issiliqi tezligi oniń hawaǵa siń ketiw tezligine teń halda almastiriladi. Eger hawaniń awhalinda bunday teń salmaqliq buzilsa, sol ortaliqta islep atirǵan adamniń salamatliǵinda da ózgeris payda boladi.

Ortaliqtiń temperaturasi joqarilaǵan sayin deneniń jilliliq jetkerip beriw qabileti páseyip baradi, puwlaniw processi bolsa toqtawsiz artip baradi, nátiyjede organism tez hálsizlene baslaydi. Eger hawadaǵi salistirmali iǵalliliq 80% ten artip ketse deneden ajiralip shiǵip atirǵan terdiń puwlaniwi qiyinlasadi hám nátiyjede dene menen ortaliq arasindaǵi temperatura almasiwi búziladi.

Eger hawa temperaturasi tezligi asip ketse dene menen hawa ortasindaǵi temperatur dárejesi artip baradi, sol sebepli temperatura tez suwiy baslaydi hám nátiyjede shamallaw menen baylanisli kesellik kelip shiǵadi.