Укувчилар хукукбузарлигини олдини олиш ишида мактаб ва оиланинг узаро таъсири жараёнида педагог – рахбар ва ташкилотчи

Bola tarbiyasining asosiy tomonlaridan biri bo’lib, oila hamjihatligi tushuniladi. Buni to’g’ri tashkil etish natijasida o’smirlar o’z tengdoshlariga yomon ishlarni amalga oshirishga tuskinlik kilishga erishadilar. Ko’zatuvlar natijasida shu narsa ma’lum bo’ldiki, o’smirlarning 5 – 6 % i o’z oilalari bilan bo’sh vaqtlarini utkazishgan. Ko’pchilik ota-onalar turli xil baxonalar bilan o’z farzandlariga dikkat-e’tiborini karatishmagan, bo’sh vaqtdan foydalanish bo’yicha hech qanday ma’lumot berishmagan.

«Ko’pchilik ota-onalar ba’zida farzandlarini har kuni «mashq qildirish», ya’ni rostgo’ylik, so’zining ustidan chikishni, noto’g’ri kilgan hatti - harakati uchun uyat hissini tarbiyalash, ularni halq boyligini asrab avaylashga o’rgatish kabilarni o’rgatishni eslaridan chiqarishadi. Muntazam ravishda yolg’on gapirish, kerak bo’lmagan narsalarni va’da berish «tinch qo’yishsin» maksadida, o’zlarining axloqsiz hatti-harakatlari bilan ma’naviy qoloqligini ko’rsatib beradilar».

Ota-onalarning nohaqligi bolalar ruhiyatiga yomon ta’sir ko’rsatadi. Ota yoki onasining noto’g’ri hatti-harakatini kurgan farzand, buni oddiy hamda to’g’ri holat, deb qabul qiladi.

Xudbinlik ruhida tarbiyalangan bolalar ota-onalarining qiliqlarini o’zlariga qabul qilib olishadi, o’zgalar karamogida bo’lish hissi bilan kun kechirishadi. Tarbiya bobida yul quyilgan qarovsizlikni ogohlantirish maksadida, o’smirning hatti harakatlari majmuini o’rganish va unga individual yondashish lozim. O’smirni o’rganish quyidagi xolatlarda amalga oshiriladi:

• 
  Turli xil sharoit va vaziyatlarda, shaxslararo munosabatlar jarayonida ota-onalari, tengdoshlari, dustlari va boshqa kishilar bilan olib borilgan muloqoti;
  
• 
  Yetuklik va o’zgarishlar jarayonida, ya’ni bunda bola o’sishi bilan birgalikda u o’zgaradi ham, uning dunyoqarashi boyiydi, ba’zida unda «shaxs» ekanligi tushunchasi shakllanadi;
  
• 
  Har tomonlama (barcha hayotiy sharoitlarda o’smirning hatti-harakatini bilib turish zarur);
  
• 
  Bolaning yashash sharoitini hisobga olgan halda;
  
• 
  Uning tabiati va xulq-atvorini har tomonlama ajralmasligi;
  
• 
  Xulq-atvori sababini, uning sodir bo’lish hollarini, shuningdek, bolaning ichki xolatini hisobga olgan halda.