Укув кулланма (Магистрлар учун)

14
 
§ Қумтутқичларни ҳисоблаш 
Қумтутқичларнинг оқава сувларни тозаловчи станциясининг суткадаги тозалаш 
қуввати 100 метр куб ва ундан юқори бӯлганда Қурилиш мъѐрлари ва қоидаларининг 
7.248 бандидаги кӯрсатмаларга амал қилган холда лойиҳаланади. Қумтутқичлар сони ѐки 
булимларининг сони иккитадан кам бӯлмаслиги ва шу билан бирга қумтутқичларнинг 
ҳаммаси ѐки бӯлимларининг ҳаммаси ишлайдиган бӯлиши шарт. Қумтутқичлардаги 
тутилган қумларни тӯдалаш механизациялаштирилган бӯлса, у холда ишлайдиган 
қумтутқичлардан ташқари яна резерв қумтутқичлар мӯлжалланиши керак. 
Қумтутқичларнинг туркуми, тозаловчи станциясининг суткадаги тозалаш қувватига 
қараб танланилади. Тозаловчи станциянинг суткадаги тозалаш қуввати 50000 м/кубгача 
бӯлганда, тангенициал қумтутқичлар тозалаш қуввати 10000 м/кубдан юқори бӯлганда, 
горизонтал тозалаш қуввати 20000 м/кубдан юқори бӯлганда аэрацияланадиган 
қумтутқичлар танланилади. Ҳисоблашлар Қурилиш мъѐрлари ва қоидаларининг
6.26 - 6.35 бандларида кӯрсатилган кӯрсатмалар асосида бажарилади. 
Горизонтал ва аэрацияланадиган қумтутқичларни ҳисоблаш. 
Қумтутқичларнинг умумий узунлигини қуйидаги формула орқали аниқланади,
L +( K 1000 H
x 
V ) /Uo , m
бу ерда, 
К
- қумтутқичларнинг турига боғлик бӯлган коэффицент 
К + 1,7 агарда Ио - 18,7 мм/с, К + 1,3 агарда
Uо қ 24,2 мм/с; 
Нх 
- қумтутқичнинг ҳисобли чуқурлиги, м/ горизонтал қумтут қичлар учун
Нх + 0,25 - 1 м оралиғида ва аэрацияланадиган қумтутқичлар учун Нх умумий чуқурлиги 
Н + 0,7-3,5м оралиғида; 
U
о
- ушланиши керак бӯлган қумларнинг гидравлик катталиги мм/с, қийматларни 
Қурилиш мъѐри ва қоидаларидаги 28 жадвалдан, қум заррачаларининг диаметрига 
боғлиқ холда танланилади;

---

27 
V-оқава сувнинг қумтутқичдаги оқиб ӯтиш тезлиги,м/с(горизонтал қумтутқичларда 
оқава сувнинг миқдори энг кӯп бӯлганда V - 0,3 м/с, энг кам бӯлганда V + 0,15 м/с, 
аэрацияланадиган қумтутғичларда V + 0,08 - 0,12 мм/с. 
Қумтутқич юзасининг майдонини қуйидаги формула орқали аниқлаш мумкин,