Udk (355: 371) nazarov jamshid xoliyorovich

Bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilari kasbiy kompetentligini shakllantirishda axborot texnologiyalaridan foydalanish

O’quv jarayonini kompyuterlashtirish zamonaviy ta’lim sohasida hal qilinishi lozim bo’lgan muhim muammolardan biri hisoblanadi.

Kompyuter yordamida o’quv va didaktik materiallar deyarli professional darajada ishlab chiqilishi mumkin. Matnni qo’lyozma shaklida tayyorlab olish kerak. Matn tayyor bo’lgach, unda mantni qayta ishlovchi dastur, misol uchun Word dasturi orqali kompyuterga kiritish mumkin. Grafiklarni kiritish uchun Power Point taqdimot dasturidan foydalaniladi. Ikkala dastur birga matn va grafik kombinatsiyasini amalga oshirishga yordam beradi.

50

Microsoft Power Point — universal, imkoniyatlari keng bo’lgan, ko’rgazmali grafika amaliy dasturlari sirasiga kiradi va matn, rasm, chizma, grafiklar, animatsiya effektlari, ovoz, videorolik va boshqalardan tashkil topgan slaydlarni yaratish imkonini beradi.

Slayd — ma’lum bir o’lchamga ega bulgan muloqot varaqlari hisoblanadi.

Unda biror maqsad bilan yaratilayotgan namoyish elementlari joylanadi.

Slaydlar ketma-ketligidan iborat tayyor taqdimotni kompyuter ekranida, videoproektor yordamida katta ekranda namoyish qilish mumkin. Taqdimotni tashkil qilish — slaydlar ketma-ketligini loyihalash va jihozlash demakdir.

Taqdimot axborot texnologiyasining samaradorligi ko’p jihatdan takdim etuvchi shaxsga, uning umumiy madaniyati, nutq madaniyati va x.k.larga bog’liq ekanligini ham unutmaslik lozim. Zamonaviy texnik vositalardan dars davomida kompyuter dasturlaridan, didaktik vositalardan, miniplakatlardan, slaydlardan foydalanish, talabalarning bilim saviyasini oshirishda katta yordam ko’rsatadi. Multimedia – bu kompyuter texnologiyasining turli xil fizik ko’rinishga ega bo’lgan (matn, grafika, rasm, tovush, animatsiya (hayvonlar tasviri), video va h.k.) va turli xil tashuvchilarda mavjud bo’lgan (magnit va optik disklar, audio va video – lentalar va h.k.) axborotdan foydalanish bilan bog’liq sohasidir.

Multimedia (multimedia – ko’p muhitlilik) vositalari bu apparat va dasturlar to’plami bo’lib, u insonga o’zi uchun tabiiy bo’lgan juda turli – tuman muhitlarni: tovush, video, grafika, matnlar, animatsiya va boshqalarni ishlatgan holda kompyuter bilan muloqat qilish imkonini beradi. Multimedia foydalanuvchiga fantastik dunyoni (virtual haqiqiy) yaratishda juda ajoyib imkoniyatlarni yaratib beradi, bunda foydalanuvchi chekkadagi sust kuzatuvchi rolini bajarmasdan, balki bu u erda avj olayotgan hodisalarda faol ishtirok etadi; shu bilan birga muloqat foydalanuvchi uchun odatlangan tilda – birinchi navbatda tovushli va videoobrazlar tilida bo’lib o’tadi.

Multimedia vositalariga quyidagilar kiradi: ma’lumotlarni audio (nutqli) va videokiritish va yuqori sifatli tovushli (sound) va video (video) platalar, videoqamrash platalari (video grabber), ular videomagnitafondan yoki

51

videokameradan tasvirni oladi va uni ShKga kiritadi; yuqori sifatli kuchaytirgichli, tovush kolonkali, katta videoekranli akustik va videokabul kiladigan tizimlar, hozirdayoq keng tarqalgan skanerlar (chunki ular kompyuterga bosma matnlarni va rasmlarni avtomatik kiritish imkonini beradi); yuqori sifatli printerlar va plotterlar.

Multimedia vositalariga yuqori ishonch bilan ko’pincha tovushli va videoma’lumotlarni yozish uchun ishlatiladigan optik va raqamli videodisklardagi katta sig’imli tashqi eslab qolish qurilmalarini ham kiritish mumkin.