Udk (355: 371) nazarov jamshid xoliyorovich

15.O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI QUROLLI KUCHLARI QACHON TASHKIL TOPGAN?

A.1990-yil

B.1991-yil

V.1992-yil

Talabalarning tajriba avvalida ― YOCHQBT metodikasi fani bo’yicha

TEST so’rovnomalari natijalariga ko’ra

kasbiy kompetentligini shakllanganlik darajasi

														2-jadval
Tajriba				Talabalar soni							Tajriba			Nazorat
bosqichi va		Oliy ta’lim						Daraja			guruxida			guruxida
o’quv yili		muassasasi		Tajriba		Nazorat		(o’zlashtirish)			(%)			(%)
				guruxi		guruxi					xisobida			xisobida
								Yuqori(a’lo)			4 (26.1%)			3 (25.2%)
2012-2013		TDPU		24		23
								O’rta (yaxshi)			8 (33.0%)			6 (35.3%)
o’quv yili
								Past (qoniqarli)			12 (40.8%)			14 (39.4%)
													2.1-jadval
		Tajriba guruhi 1 T 24							Nazorat guruhi 2 N 23
			Tajriba avvalida							Tajriba avvalida
Savollar		Yuqori		O’rta		Past		Yuqori		O’rta				Past
		(%)	(%)			(%)		(%)		(%)			(%)
		xisobida		xisobida		xisobida		xisobida		xisobida				xisobida
1-savol		22	35			43		20		35			45
2-savol		28	43			29		28		35			37
3-savol		24	44			32		22		35			43
4-savol		25	35			40		25		35			40
5-savol		27	30			43		28		39			33
6-savol		28	35			37		31		33			36

67

7-savol	24	28	48	22	36	42
8-savol	30	32	38	24	35	41
9-savol	28	31	41	33	37	30
10-savol	25	32	43	23	41	36
11-savol	24	31	45	22	33	45
12-savol	24	35	41	25	30	45
13-savol	28	30	42	24	36	40
14-savol	27	29	44	27	31	42
15-savol	28	26	46	25	39	36
Umumiy foiz	26,1%	33,0%	40,8%	25,2%	35,3%	39,4%

So’rovnoma va test natijalarini taxlil etar ekanmiz, bugungi kunda bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarimizda kasbiy kompetentlik bo’yicha o’z bilimi va ko’nikmasini mustaqil faoliyat ko’rsatish talablariga va kasbiy layoqat talablarini o’rganish darajasidan to’la xabardor emasligi, ularda mazkur muammo mazmuni va mohiyati to’g’risidagi bilimlarini analiz-sintez qilish undan yaxlit bir xulosa chiqarib, o’zi uchun foydalanish ko’nikmalarining shakllanmaganligi ma’lum bo’ldi.

Ma’lumki ta’lim jarayonida qo’yiladigan natijaning ishonchliligi mazkur

68

faoliyatga kirishishdan ko’zlanagan maqsadning aniqligi bilan belgilanadi. Yoshlarning harbiy saviyasi ularni «Kasbiy kompetentlik», «Kasbiy

mahorat»,kabi tushunchalarni asl mohiyatini ongli anglash bilan belgilanadi. Harbiy ta’lim kafedralari talabalariga “kasbiy kompetentlikni shakllantirish

omillari” nimalardan iborat degan savol bilan murojaat etdik.

Tadqiqot ishtirokchisi sanalgan talabalarning 35% mazkur savolga bilim, malaka va shaxsiy sifatlarni ma’lum sohada muvaffaqiyatli faoliyat uchun qo’llay olish deb qarasa, 24% shaxsning muayyan ta’lim yo’nalishi yoki mutaxassisligi bo’yicha olgan bilim, malaka va ko’nikmalari hamda shakllangan shaxsiy xislatlarini mehnat faoliyatida muvaffaqiyatli qo’llay olish qobiliyati deb qaraydi. Qolgan 41% talabalar esa umumiy javoblar bilan cheklanishdi.

OTM talabalarini kasbiy kompetentlik tushunchasiga oid bilimlarini bilish maqsadida «Sizningcha kasbiy mahoratni egallash uchun kanday tayyorgarlikka ega bo’lish kerak?» degan savol bilan murojaat etganimizda respondentlarning aksariyat qismi harbiy bilim, harbiy kasbga oid tajribalarni egallash deb javob berishdi. 70% talabalargina berilgan so’rovnomaga to’g’ri javob berishdi va o’z fikrini quyidagicha ifodaladi.

Anketa so’rovlari tarkibiga «harbiy kasb to’g’risidagi fikringiz» mazmunidagi savol ham kiritilgan bo’lib, bu haqda respandentlarning fikri bilan qiziqdir.

Ma’lumotlarga ko’ra talabalarning 45%-55% qismi harbiy kasbning o’ziga hos afzalliklarini, halq, Vatan oldidagi burchini, halqninng tinch va totuv faravon yashashi uchun muhim sanalgan kasb ekanligini aytib o’tdilar. 35% ishtirokchilar esa mazkur kasbning boshqa kasblardan farqini, bu kasbni tanlash orqali xalqni, ona yurtini, ishonchini qondirish shart ekanligi haqida keng to’xtaldilar.

Tadqiqotning muammosi hisoblangan bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentlikni shakllantirish omillari to’g’risidagi ma’lumotlardan bugungi kun yoshlarining qay darajada xabardor ekanliklarini aniqlash maqsadida respandentlarimizga «Kasbiy kompetentlik" tushunchasi va

69

uning mohiyati degan savollar bilan murojaat etdik.

Olingan natijalar shuni ko’rsatadiki, talabalarning harbiy ta’limni egallash jarayonida kasbiy mahorat tushunchasining muhimligini va afzalligini ta’kidlab o’tdilar, ularning fikricha mazkur bilimlar talaba yoshlarni kasbiy qiziqishini oshirishga, bilimlarini o’z vaqtida chuqur egallashga, qobiliyat, idrokni va irodani mustaxkamlashda muhim omil, vosita bo’lib xizmat qilishini ta’kidlab o’tdilar.