Учун масъуллар- лаборантлар Қорабаева Д., Эргашева Ю

b ) 4 хил қўш тирқишли диафрагмада дифракция (g=0,20 мм) :
4 – расмда тирқишларнинг турли оралиқлари g=0,25 мм, g=0,50 мм, g=0,75 мм ва g=1,00 мм учун интинсивликнинг тақсимотлари 4 хил қўш тирқишли диафрагма учун келтирилган. Бунда а) тажрибадан фарқли интинсивлик тақсимотларидаги йирик структуранинг ( қобиқ) асосий максимумлари интинсивлиги ўзгармайди. Тирқишлар оралиғининг g ўзгариши, интинсивликнинг иккиламчи минумум лари орасидаги масофанинг сезиларли ўзгаришига олиб келади, яъни у дифракцион тасвирнинг нозик структурасини белгилайди. Тирқишлар оралиғини g ортиши билан, иккиламчи максимумлар бир-бирига яқинлашади.

а бандда баён қилинган амал орқали тирқишлар оралиғини g ўзгарувчан параметр қилиб киритиб интинсивликнинг тақсимотини моделлаштиринг. 4 – расм қўш тирқишнинг (N=2) тирқишлар оралиғида b ( қора чизиқ) боғлиқ дифракцион тасвирлари. Қизил чизиқлар (1) билан моделлаштиришга мос келади. 5 – расмда тирқишлар сони N=2,3,4 ва 5 бўлган кўп сонли тирқишлар диафрагмаси учун дифракцион тасвирларнинг интинсивлик тақсимотлари келтирилган.Тирқиш кенглиги b ва тирқишлар оралиғи g доимий қолганда, интинсивлик тақсимотида N га мос равишда, асосий максимум атрофида N-1 бирламчи минимумлар ва N-2 иккиламчи минимумлар намоён бўлади. Асосий максимумнинг ин-тинсивлиги N^2пропорционал тарзда ортади. Nортиб борган сари, иккиламчи максимумларнинг интинсивлиги камаяди ва асосий максимум яққолроқ бўлиб боради Тирқишлар сони ўзгарганда, дифракцион тавирдаги асосий максимумларнинг ўрни ўзгармайди.

4 – расм

Баҳолаш:
Ҳисобланган интинсивлик тақсимоти I (α) билан ўлчанган интинсивлик тақсимотини таққослаш орқали тирқишнинг кенглигини в ва тирқишлар оралиғини g аниқлаш мумкин.
5 – расмдан кўриниб турибдики, моделлаштириш воситасида ҳисобланган интенсивлик эгриликлари ўлчанган интенсивлик тақсимотларига мувофиқ келган.
Ўлаш аниқлиг чегарасида бу усул билан олинган тирқиш кенглиги b ва тирқишлар оралиғини g номинал қийматлар билан яхши мос келади.

5 – расмдан кўриниб турибдики, моделлаштириш воситасида ҳисоб- ланган интенсивлик эгриликлари ўлчанган интенсивлик тақсимотларига мувофиқ келган. Ўлаш аниқлиги чегарасида бу усул билан олинган тирқиш кенглиги b ва тирқишлар оралиғини g номинал қийматлар билан яхши мос келади.